Tranh cãi quanh pho tượng công chúa Mỵ Châu cụt đầu

Người dân Cổ Loa (Hà Nội) vẫn thờ pho tượng cụt đầu trong am Mỵ Châu. Pho tượng được xem là hiện thân của Mỵ Châu công chúa và là minh chứng sắt đá cho lòng trung nghĩa.

Tuy nhiên, gần đây xuất hiện 3 ý kiến trái chiều:

- Pho tượng có phải hiện thân của công chúa Mỵ Châu.

- Pho tượng là liền khối tự nhiên hay ghép từ 3 mảnh. 

- Có nên trưng bày pho tượng nữa hay không, vì pho tượng đá cụt đầu vô hình chung đã xem An Dương Vương là người cha tàn nhẫn và tạo ấn tượng không đẹp về hình ảnh đất nước chúng ta trong mắt bạn bè quốc tế.

Pho tượng cụt đầu là một khối đá nguyên vẹn, có hình dáng của một người cụt đầu ngồi theo thế xếp bằng, hai tay đặt song song và bàn tay đặt lên đầu gối.

Tượng liền khối tự nhiên hay tượng ghép

Theo truyền thuyết xưa, nguyên thủy của pho tượng cụt đầu là một khối đá nguyên vẹn, có hình dáng của một người cụt đầu ngồi theo thế xếp bằng, hai tay song song, đặt lên đầu gối. Nhưng sau này các cụ cao niên trong làng Cổ Loa, đã phát hiện ra pho tượng đá gồm ba khối đá ghép lại, trong lòng có chỗ bị rỗng.

Theo cụ Chu Trinh, 82 tuổi (nguyên là cán bộ văn hóa xã Cổ Loa, người từng viết nhiều cuốn sách ghi lại các truyền thuyết được truyền tụng trong làng Cổ Loa và cũng đã phát hiện tượng gồm ba khối ghép lại):

"Pho tượng đá cụt đầu là tượng đá nguyên khối hay do ba khối đá ghép lại hiện vẫn chưa có một văn bản cổ nào chứng minh điều đó. Lúc ông cha tôi còn sống có kể lại, vào thời Bắc thuộc, Mã Viện đã cho quân lính bổ pho tượng ra để moi ngọc trong lòng pho tượng nên tượng mới bị chẻ ra làm ba mảnh".

Giáo sư sử học Trần Quốc Vượng lúc sinh thời cũng đã từng tìm hiểu về sự kỳ lạ của pho tượng Mỵ Châu và cho rằng: "Đây là một khối đá thiên tạo, thuộc dòng đá cuội, hệ đá granit thường chỉ có ở vùng núi cao. Việc xuất hiện một tượng đá như thế ở vùng đồng bằng như Cổ Loa là một hiện tượng hiếm thấy!".

Ông Trần Quang Dũng - Phó giám đốc Trung tâm bảo tồn khu di tích Cổ Loa cho rằng: “Nếu chúng ta đi tìm một sự thật lịch sử nào đó mà không có những cứ liệu khoa học thì có thể sẽ làm tổn thương đến tâm thức tín ngưỡng của người dân. Với vai trò của một người quản lý khu di tích, tôi thấy người dân Cổ Loa, người dân Bắc bộ nói riêng và người dân Việt Nam nói chung đã có những tình cảm, ấn tượng rất tốt đẹp đối với việc thờ cúng ở đây. Do đó chúng ta không nên mất công đi tìm một sự thật nào đó ở phía sau huyền thoại. Còn về phía Trung tâm bảo tồn khu di tích Cổ Loa lâu nay vẫn chưa có một nghiên cứu nào cụ thể về trường hợp đặc biệt này”.

Chuyện pho tượng đá cụt đầu có phải là hiện thân của nàng Mỵ Châu công chúa hay không vẫn đang còn là vấn đề bỏ ngỏ. Tuy nhiên, sự kỳ lạ khiến nhiều người tin rằng đó chính là hiện thân của công chúa Mỵ Châu có lẽ bởi dù đó là một pho tượng đá không hề có dấu vết đục đẽo, tạo tác gì của con người nhưng lại rất giống hình hài của một người bị cụt đầu.

Nên trưng bày hay 'cất đi'

Nhà nghiên cứu văn hóa Hà Văn Thùy nói : "Để thiết thực kỷ niệm 1000 năm Thăng Long, không nên để pho tượng người cụt đầu trong đền thờ Mỵ Châu công chúa". 
 
Ông nói tiếp: “Thứ nhất, theo Ðại Việt sử ký toàn thư, truyền thuyết Mỵ Châu - Trọng Thủy chỉ ghi: “Khi nghe thần nói giặc ở sau lưng, nhà vua quay lại thì hiểu ra tất cả, ngài rút gươm chém chết con gái. Máu nàng Mỵ Châu hoà vào biển...” nghĩa là không hề có nhân chứng vật chứng nào xác quyết nhà vua đã chém đứt đầu con mình. Hơn nữa, trái tim nhân từ của một người cha, một đức vua ngoài 70 tuổi như An Dương Vương khó có thể làm một việc tàn nhẫn là chém đứt đầu con mình dù đó là một người có tội. Việc để pho tượng cụt đầu trong am thờ chẳng khác nào nghĩ oan cho vua cha

Thứ hai, có thể xem tượng đá cụt đầu là một ước vọng tâm linh của người dân trong việc đề cao lòng trung nghĩa của công chúa Mỵ Châu nhưng chúng ta đều biết: từ bao đời nay cha ông ta vẫn tự hào nước mình là một nước văn hiến, nhân bản do đó việc chọn một hình ảnh bi thảm nhất trong một câu chuyện để tôn thờ liệu có trái với đạo lý ngàn năm của cha ông!