Dị ứng và hen ở mẹ bầu

>> Ngứa trong thai kỳ
>> Phòng và trị rạn da
>> Bệnh tiết niệu ở mẹ bầu

Khoảng 10% phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ có nguy cơ bị dị ứng và khoảng 4-7% bị hen suyễn.

Hiểu về dị ứng

Khái niệm dị ứng: Khi hệ miễn dịch của mẹ bầu phát hiện ra những mối đe dọa, chẳng hạn vi khuẩn hoặc virus có hại, nó phản ứng bằng cách giải phóng các hóa chất mạnh như histamine để tấn công và tiêu diệt virus.

Dị ứng phát triển ngay cả khi nó phản ứng với phấn hoa hay lông động vật. Kết quả hình thành nên các triệu chứng dị ứng như hắt hơi, chảy mũi, khò khè, ngứa...

Nhận biết dị ứng với thứ gì: Nếu mẹ bầu bị nghẹt mũi, hắt hơi, ho, chảy nước mắt trong quãng thời gian từ tháng tư tới tháng mười, có lẽ mẹ bầu bị dị ứng với nhiều loại phấn hoa bay trong không khí ở những tháng này.

Tuy nhiên, mẹ bầu cũng có thể bị dị ứng bởi những chất trong nhà. Các thủ phạm thường gặp là bụi, nấm mốc, bọ ve trong bụi, gián, lông vật nuôi. Phần lớn dị ứng này không gây hại cho mẹ hay bé nhưng thường khiến thai phụ khó chịu, nhất là trong 3 tháng đầu và thời gian cuối thai kỳ.

Cách phòng ngừa dị ứng: Nên tránh tiếp xúc với các chất gây dị ứng. Ví dụ, nếu mẹ bầu dị ứng với phấn hoa thì mẹ bầu nên đóng cửa sổ, tránh tập thể dục ngoài trời vào buổi sáng, khi số lượng phấn hoa ở mức cao nhất.

Nếu các triệu chứng xuất hiện từ các nguồn bên trong ngôi nhà, mẹ bầu nên đeo khẩu trang khi quét nhà (hay hút bụi), không nuôi vật nuôi, bọc gối và đệm bằng nilon để tránh bụi và cởi bỏ lớp bọc này mỗi lần mẹ bầu đi ngủ. Bọ vẹ trong bụi phát triển nhanh trong ngôi nhà ẩm ướt. Để kiểm soát nên dùng máy hút ẩm để giữ cho độ ẩm trong nhà dưới 50%.

Nếu bị nghẹt (chảy) mũi, nên dùng thuốc xịt mũi để vệ sinh mũi. Tuy nhiên nếu dị ứng nghiêm trọng (gây khó khăn cho ăn, ngủ) thì mẹ bầu nên trao đổi với bác sĩ về các loại thuốc.

Lưu ý dùng thuốc khi bị viêm mũi dị ứng:
   
Theo dược sĩ Hoàng Thị Vinh (Bệnh viện Từ Dũ, TP Hồ Chí Minh), viêm mũi dị ứng thường tồn tại từ trước khi mang thai, mặc dù triệu chứng bệnh có thể phát triển hoặc được ghi nhận lần đầu tiên trong thai kỳ. Thai phụ viêm mũi dị ứng đôi khi than phiền có triệu chứng hắt hơi nhiều, ngứa mũi, chảy nước mũi, một số thai phụ đồng thời bị ngứa và kích ứng mắt.

Viêm mũi sẵn có từ trước có thể xấu đi, cải thiện, hoặc không thay đổi trong thời gian mang thai. Nguyên nhân phổ biến gây viêm mũi dị ứng gồm bụi, nấm mốc, phấn hoa, lông thú vật…

Thuốc sử dụng trong điều trị viêm mũi dị ứng cho phụ nữ mang thai gồm có:

- Natri cromolyn xịt mũi: Dùng để điều trị viêm mũi dị ứng nhẹ trong thai kỳ do có tính an toàn cao.
 
- Glucocorticoid dạng xịt mũi: Có hiệu quả cao đối với viêm mũi dị ứng và được coi là  thích hợp để sử dụng trong thai kỳ.
   
- Thuốc kháng histamin: Thuốc kháng histamin ít hiệu quả trong điều trị viêm mũi dị ứng so với glucocorticoid đường mũi, đặc biệt là để làm giảm nghẹt mũi và chảy nước mũi trong. Một số nghiên cứu đã đánh giá sự an toàn của thuốc kháng histamin trong thời kỳ mang thai. .
 
- Thuốc xịt mũi kháng histamin: Cho đến khi có thêm thông tin, nên tránh sử dụng các loại thuốc này trong thời kỳ mang thai.
 
- Thuốc thông mũi: Thuốc thông mũi là những thuốc co mạch có mặt trên thị trường ở dạng uống và dạng xịt mũi.
 
+ Thuốc thông mũi dùng tại chỗ: Thuốc thông mũi dạng xịt có thể được sử dụng trong thời gian ngắn (ví dụ, ba ngày hoặc ít hơn) để làm giảm tạm thời tình trạng nghẹt mũi nặng. Sử dụng ngắn hạn (tức là ba ngày hoặc ít hơn) có thể được chấp nhận trong thời kỳ mang thai. Tuy nhiên, bệnh nhân nên được cảnh báo về sự phụ thuộc thuốc nếu sử dụng kéo dài.

+ Thuốc thông mũi đường uống: Tốt nhất nên hoàn toàn tránh sử dụng thuốc thông mũi đường uống trong 3 tháng đầu thai kỳ do nguy cơ không chắc chắn về một dị tật bẩm sinh hiếm gặp mà các thuốc này gây ra, đó là hở thành bụng.     

+ Phenylephrine: Nên tránh sử dụng phenylephrine trong thời kỳ mang thai vì hiệu quả không chắc chắn và tính an toàn chưa rõ ràng. 
 
Hiểu về hen suyễn

Khái niệm hen suyễn: Hen suyễn là một bệnh hô hấp nghiêm trọng, trong đó các đường dẫn khí bị thu hẹp. Các triệu chứng gồm thắt ngực, thở khò khè, khó thở và được kích hoạt bởi các yếu tố môi trường, chẳng hạn các chất gây dị ứng phổ biến, không khí lạnh, tập thể dục, mùi mạnh (chẳng hạn như sơn) và nhiễm trùng. Khi tiếp xúc với một chất kích hoạt, đường dẫn khí sẽ bị viêm, thắt chặt, sản xuất chất nhờn dư thừa, dẫn tới các triệu chứng của hen suyễn.

Ảnh hưởng của thuốc hen tới thai nhi: Nếu hen suyễn được kiểm soát tốt thì nó không ảnh hưởng tới bào thai. Hầu hết các loại thuốc chữa hen đều an toàn trong thai kỳ. Nhiều phụ nữ mang thai bị hen nhẹ thì chỉ cần sử dụng bình xịt giãn phế quản hít. Thuốc xịt có chứa terbutaline sulfate, metaproterenol và albuterol được xem là an toàn trong thai kỳ. Phụ nữ bị bệnh hen suyễn trung bình (hoặc nặng) có thể cần điều trị với thuốc chống viêm, chẳng hạn cromolyn sodium (Nasalcrom); hoặc hít steroid, chẳng hạn beclomethasone.

Phụ nữ bị suyễn nặng mà không được kiểm soát với các thuốc dạng hít có thể phải dùng steroid đường uống (chẳng hạn prednisone) cho đến khi triệu chứng được kiểm soát. Những loại thuốc này được chứng minh là an toàn đối với thai nhi.

Tác hại của cơn suyễn khi mang thai: Cơn hen có thể làm giảm nồng độ oxy cho bào thai, tăng nguy cơ thai chậm tăng trưởng và trọng lượng sơ sinh thấp. Nó còn làm tăng tỷ lệ tiền sản giật, thai chết lưu và các vấn đề với nhau thai.

Phòng tránh hen suyễn: Tương tự dị ứng, cách đều tiên phòng hen là tránh các yếu tố gây hen. Ngoài ra, nên giảm tiếp xúc với những chất dị ứng phổ biến, tránh tiếp xúc với khói thuốc lá – yếu tố gây hen suyễn phổ biến.

Bên cạnh đó, cần tiêm phòng cúm khi mang thai.

Ứng phó nếu bị hen khi chuyển dạ: Hen có thể bùng phát trong quá trình chuyển dạ và sinh con. Nếu điều này xảy ra, bác sĩ sẽ giúp mẹ bầu kiểm soát cơn hen bằng thuốc nên mẹ bầu không có gì phải lo lắng cả.

Ngọc Huê (tổng hợp)