Sinh tố ngoài quán rất mất vệ sinh

Có lần, anh bạn cảnh báo: 'Ra quán đừng có gọi sinh tố. Hoa quả để vô thời hạn, mất vệ sinh lại toàn hoá chất độc hại', tôi chỉ nghĩ có thể anh bạn cảnh báo vậy vì cái cối xay sinh tố được sử dụng liên tục trong ngày, chủ quá không kịp rửa.

Chỉ đến khi được tận mắt chứng kiến công đoạn làm sinh tố của một cửa hàng cafe, tôi mới phát hoảng thực sự: Đó không còn là thứ đồ uống được làm từ hoa quả tươi và sữa đặc nữa. 
 

Nguyên liệu làm sinh tố được bày bán công khai.

Một lần nhìn, sợ đến già!

Một lần vào quán cà phê ở khu Nam Đồng, tôi và hai người bạn gọi một ly cafe, nước dừa và một cốc sinh tố. Ngồi một lúc, tôi vào khu vệ sinh, đi qua chỗ bà chủ đang chuẩn bị làm sinh tố cho khách, tôi được chứng kiến cận cảnh công đoạn pha chế sinh tố. Máy sinh tố cáu bẩn, chỗ để pha chế thì nào là giẻ lau, vỏ trái cây...

Tôi đứng như chôn chân khi thấy chủ quán lấy ra một túi nilông màu đỏ trong đó có thứ gì sền sệt màu vàng (sau này tôi mới biết đó là hoa quả đã được xay sẵn), xúc vài thìa bỏ vào máy sinh tố, rồi lại đổ thêm ít nước màu vàng đựng trong chai Lavi và một ít nước trắng đựng trong chai thuỷ tinh nhỏ (không rõ là nước gì), ấn nút. Chỉ sau hơn 1 phút, cốc sinh tố với hương thơm quyến rũ đã được làm xong.

Ra đến bàn, tôi nhìn vào cốc sinh tố mà Linh (cô bạn đi cùng) vừa gọi, ậm ừ nói: "Nhìn cốc sinh tố ngon nhỉ". Linh liền đáp: "Ngon thì gọi mà uống, làm gì mà cứ hau háu nhìn vào đồ uống của người khác, vô duyên". Theo phản xạ, tôi quay phắt sang phía Linh rỉ tai: "Khiếp lắm! Tôi xin bà từ lần sau đừng uống sinh tố nữa".

Hoà - một cô bạn tôi cũng đang mở quán cafe cho biết: "Nếu cứ 100% sinh tố, nước hoa quả nguyên chất thì tôi... đóng cửa từ lâu rồi". Hoà bảo, nếu là nước hoa quả thì pha chế rất đơn giản. Pha một cốc cam "nguyên chất" chỉ cần đến một quả cam thôi. Vắt quả cam đó vào cốc là để tạo mùi, để tạo thêm vị hăng hăng của tinh dầu vỏ cam và có tép cam ở trong cốc, còn lại họ sẽ sử dụng nước hương liệu cam (có nơi dùng bột hương liệu giống loại bột mà các cửa hàng trà sữa trân châu pha chế). Một cân cam cũng chỉ pha được 3 cốc nước cam là cùng, một ngày bán mấy chục cốc thì bao nhiêu cam cho đủ. Đấy chỉ là chuyện pha chế nước hoa quả nguyên chất, còn để có một cốc sinh tố thì chế biến cũng tương tự chỉ khác là sinh tố thì đòi hỏi phải có độ sền sệt. Thường thì nhiều cửa hàng sẽ gọt sẵn hoa quả bỏ vào ngăn đá hoặc xay sẵn các loại hoa quả để khi pha chế sẽ nhanh hơn. Khi xay loại quả gì thì họ cho thêm nước hương liệu của quả đó vào. 

Bột và nước cốt để làm sinh tố “nguyên chất”.

Hòa còn mách nhỏ với tôi rằng, với những loại sinh tố mà hoa quả tươi, khi làm họ mới gọt vỏ thì có độ thơm, bùi và dẻo hơn so với hoa quả làm sẵn. Hòa nói, nếu tinh ý khi khách hàng gọi hoa quả dầm, khi nhai miếng quả đó, sẽ phát hiện miếng quả đó xồn xột đá. Đấy chính là hoa quả đã được chế biến sẵn để trong tủ lạnh, khi lấy ra họ chỉ cần cho thêm sữa hoặc sữa chua vào là có cốc hoa quả dầm... Nhiều quán bar cũng mua các loại nước hương liệu này về để pha chế cốc-tai.

Chỉ cần bỏ tiền ra là mua được nước hương liệu "màu nào cũng có, hương nào cũng có", nếu không các chủ quán lớn chế biến hàng trăm cốc sinh tố trái cây, nước hoa quả... mỗi ngày phải ngốn hết bao nhiêu nguyên liệu nào là cam, xoài, dưa hấu, chanh... Hòa quả quyết.

Một lần khác, Hòa dẫn tôi đến một quán cà phê trên phố Hàng Mành, gọi một cốc nước cam nguyên chất không đường. Uống một ngụm, thấy ngòn ngọt, hơi đắng lưỡi. Uống thêm vài ngụm nữa tôi thấy vị hơi hăng hăng của tinh dầu vỏ cam. Nhưng qủa thật tôi vẫn không thể phân biệt được nước cam đó có xịn hay không. Thấy mặt tôi ngơ ngác, Hòa cầm cốc nước cam lên uống thử. Hòa cười sằng sặc: "Nước cam này họ chế thêm nước hương liệu đây! Dù bật mí cho bà thì bà cũng có sành hơn đâu.

Nước cốt được bày bán tràn lan

Theo lời chỉ dẫn của Hòa, chúng tôi tìm đến phố Hàng Buồm. Dạo một vòng, chúng tôi ghé vào một hàng, chủ cửa hàng đon đả mời chào: "Anh chị cần mua gì? ". Tôi mau miệng: "Tụi em mở quán giải khát, muốn mua ít nước hương liệu, chị có không? Nghe tôi ngỏ ý, chị chủ quán chỉ tay lên kệ hàng: "Ở đây loại nào cũng có, cam, ổi, dâu tây, chanh leo, nho... đủ cả". Những chai nước đủ sắc màu. 
 

Vỏ bao bì đựng nguyên liệu làm sinh tố chỉ có chữ nước ngoài.

Lắc chai nước màu hồng, bên ngoài có ghi hương dâu mà chị chủ quán đưa cho, tôi thấy giống y hệt những chai nước hoa quả bán trong các siêu thị, chỉ khác là màu sắc đậm hơn. Chợt nhớ, khi nghe Hòa nói về thứ nguyên liệu được gọi là nước cốt có độ đậm đặc hơn, tôi hỏi thẳng: "Loại này loãng quá, chị có nước cốt không?.

Chị chủ quán ngước mắt nhìn tôi dò xét rồi bước vào quầy hàng lôi một thùng các tông đựng khoảng chục can nhựa ra và bảo: "Loại ngon đấy! 130.000 đồng/1lít, miễn mặc cả. 1lít cũng chế được hàng thùng nước hoa quả rồi. Chị này đưa ra một chiếc can 5 lít hương dâu, loại nước sền sệt trong đó quánh lại gần giống kẹo dẻo. Chị chủ quán còn giới thiệu thêm một loại hương liệu dạng bột và bảo: "30.000 đồng /1 lạng, đủ mùi, đủ màu."

Khi được hỏi về nguồn gốc của những can nước hương liệu này thì chúng tôi nhận được câu trả lời: "Hàng nhập, khỏi lo về chất lượng. Nhấc mấy can nước hương liệu đang bầy trên sạp hàng lên, tôi thắc mắc: "Sao tất cả các hương dâu, táo, cốm đều màu trắng hả chị? Chị chủ quán nói: "Nó là loại tinh dầu rồi, độ đậm đặc cao, chỉ có hương thơm của hoa quả thôi. Loại này cao cấp, giá từ 180.000 - 280.000 lít. Nếu dùng pha nước giải khát chỉ cần loại loãng thôi. Loại tinh dầu này nếu pha quá tay sẽ bị hắc".

Thấy tôi loay hoay trước những can hương liệu, chị chủ quán hỏi: em đã chọn được hàng chưa?. Tôi ậm ừ: "Chị có loại nào rẻ hơn không, có cả màu, cả mùi nữa. Chị chủ quán gật đầu: "Có! Em mua bao nhiêu để chị pha cho". "Hương dâu, 100.000 nghìn chị ạ".

Ngay lập tức, chị này xách một can hương liệu màu hồng, nước sền sệt vào phía trong gian hàng. Theo quan sát của phóng viên, vị chủ quán này đổ một 1/5 nước hương liệu dâu vào chai Lavi 1, 5 lít rồi pha thêm nước trắng. "Ok. Chừng này em pha thoải mái. Bao giờ hết hàng quay lại đây!".  

Theo tìm hiểu của phóng viên, tại các cửa hàng dọc phố Hàng Buồm, hương liệu đóng can hoặc bịch nilon cũng được người bán giới thiệu đủ xuất xứ: Malaysia, Trung Quốc, Thái Lan..., nhưng hầu hết không nhãn mác, không có bất cứ thông tin gì về nguồn gốc, thành phần các chất có trong sản phẩm. Các can, hộp hương liệu đang được các chợ bán phổ biến với mức giá 80.000 đến 100.00đồng/lít tùy từng loại. Khi được hỏi về cách pha chế nước hương liệu không có nhãn mác, hướng dẫn sử dụng, chủ một cửa hàng thản nhiên nói: "Hương hoa quả, làm gì có độc. Tùy mình pha thôi”.

Thượng đế thì cứ vô tư gọi "cho một cốc sinh tố, chủ quán".

Tại cửa hàng phụ gia thực phẩm 81 Hàng Buồm, khi chúng tôi hỏi mua hương liệu pha nước giải khát, giống với loại chúng tôi vừa mua được, bác chủ quán chừng 60 tuổi bảo: "Loại tinh dầu (nước cốt) này không dùng trong giải khát được, chỉ dùng trong chế biến thực phẩm và phải có quy trình!. Thế mới biết, nhiều chủ hàng thiên biến vạn hoá, bán theo nhu cầu của người mua chứ không cần biết mức độ độc hại đến đâu.

Chẳng nói đâu xa, ghé vào một quầy phụ gia trong chợ Đồng Xuân, hỏi mua một ít hương liệu hoa quả, chị chủ quán cũng sắp cho chúng tôi một túi đầy toàn là bột cam, dâu, dứa không có nhãn mác và can nước ghi loằng ngoằng toàn chữ Trung Quốc. Thấy chúng tôi băn khoăn bởi không có tiếng Việt, chẳng rõ hạn sử dụng, chủ quán vừa cười vừa giải thích: "Ở đây từ trước tới nay chúng tôi vẫn bán những mặt hàng này có làm sao đâu".

Nhiều chủ cửa hàng khẳng định, họ buôn bán mặt hàng này đã nhiều năm tuy nhiên ít khi có cơ quan nào kiểm tra về chuyện nguồn gốc, nhãn mác. Nếu có cũng chỉ là năm thì mười họa. Tình trạng kiểm tra, xử phạt hành chính dăm ba triệu đồng chẳng thấm tháp vào đâu so với lợi nhuận thu được nên việc vi phạm vẫn tiếp diễn.

Theo tìm hiểu của phóng viên, nhiều quán cafe, giải khát đã làm người tiêu dùng tưởng rằng sản phẩm của họ hoàn toàn là nước cốt cam, chanh. Nhưng đó chỉ là thủ thuật, còn thực tế, họ chủ yếu sử dụng hương liệu tổng hợp. Nước cam ép, chanh dây thơm ngon được pha chế theo kiểu đếm giọt lấy tiền. Nước cam ép có màu vàng ngà ngà, đục; còn nước chanh dây thì màu vàng cam. Gọi một ly chanh dây uống thử, mùi không khác gì mùi vị của chanh dây tươi nhưng càng uống càng cảm giác có vị đắng.

Nước nguyên liệu được mua từ các chợ với giá rất rẻ nhưng giá thành một cốc sinh tố thì lại cao ngất ngưởng từ 30.000- 40.000 đồng/cốc. Trong khi đó, chẳng ai có thể thống kê một ngày các quán cafe bán được bao nhiêu cốc nguyên chất theo công nghệ pha trộn hương liệu. Thượng đế thì cứ vô tư gọi "cho một cốc sinh tố, chủ quán".

 Theo ĐS&PL