Vàng da ở bé sơ sinh

'Em gái tôi vừa sinh con được 2 ngày tuổi. Quan sát kỹ bé tôi thấy có nhiều nốt sần sùi trên mặt và da có màu hơi ngả vàng. Tôi nghe nói nếu bị vàng da nặng, bé có thể bị tổn thương não không phục hồi...

Tuy nhiên, những người lớn tuổi khẳng định, em bé nào sinh ra cũng vậy, chỉ vài ngày là khỏi. Vậy xin hỏi, có dấu hiệu sớm nào để phân biệt giữa vàng da sinh lý và vàng da bệnh lý để chúng tôi có thể kịp thời đưa bé đi khám?' - Hạnh Linh (Thành phố Vĩnh Yên, tỉnh Vĩnh Phúc).

PGS.TS Nguyễn Tiến Dũng - Trưởng khoa Nhi (BV Bạch Mai) trả lời:

Đúng là ở bé sơ sinh, hiện tượng vàng da rất phổ biến. Hầu hết bé sau sinh 2-3 ngày là bị vàng da, sau đó mức độ tăng dần cho đến ngày thứ 7-10 rồi hết. Nguyên nhân là do các hồng cầu trong máu bị vỡ quá nhanh, chuyển hoá thành Bilirubin - một chất có sắc tố màu vàng. Bilirubin càng nhiều trong máu, mức độ vàng da càng nặng hơn.

Với vàng da sinh lý, chất Bilirubin ở giới hạn thấp nên không gây ảnh hưởng gì tới sức khỏe của bé. Còn với vàng da bệnh lý, chất bilirubin vượt qua giới hạn cho phép, gan không đào thải kịp, bilirubin có nguy cơ thấm vào não (vàng da nhân) gây tổn thương não không hồi phục được. Vì thế, nếu xác định vàng da bệnh lý phải điều trị trước 7 ngày sau sinh để phòng nguy cơ tổn thương não.

Nếu được xác định vàng da bệnh lý, bé sẽ được điều trị bằng phương pháp chiếu đèn và tình trạng vàng da sẽ lui hoàn toàn, không để lại di chứng gì cho sức khỏe bé.

Việc phân biệt được vàng da sinh lý và bệnh lý có ý nghĩa rất quan trọng, nhưng ranh giới giữa bệnh lý và sinh lý rất mong manh. Vậy nên, cha mẹ cần quan sát kỹ bé với các dấu hiệu sau:

- Hầu hết bé sơ sinh sau 2-3 ngày là bị vàng da sinh lý, còn nếu bị vàng da trong 1-2 ngày sau sinh thì gần như 80-90% là vàng da bệnh lý. Còn bé sơ sinh sau ngày thứ 3 mới bị vàng da thì ít nguy hiểm hơn nhưng vẫn phải luôn quan sát để ý. Đặc biệt phải quan tâm đến vàng da ở bé sinh non vì não của những bé chưa hoàn thiện nên dù lượng bilirubin dù thấp hơn ngưỡng cho phép thì đã phải chiếu đèn điều trị.

- Bé bị vàng da toàn thân, nhưng quan sát bằng mắt thường thì vàng da biểu hiện ở phần đầu nhiều nhất. Nếu chỉ vàng da ở trên đầu, nói chung là mức độ nhẹ. Nhưng nếu thấy vàng da ở bụng, rồi xuống tới chân thì mức độ bệnh đã rất nặng, cần phải đưa bé tới bác sĩ chuyên khoa nhi để được khám, xác định. Tốt nhất, thấy da vàng rõ ràng đến phần ngực, bụng thì cần đưa bé tới viện ngay.
 
Để phát hiện vàng da sớm, nên cho bé nằm ở phòng đủ ánh sáng tự nhiên, thường xuyên bế bé ra chỗ sáng để kiểm tra da toàn thân. Cũng có thể kiểm tra độ vàng da khi tắm cho bé, nhưng cần lưu ý kiểm tra trước khi cho bé xuống nước. Với bé sơ sinh, do da bé đỏ hồng hoặc đen khó nhận biết nên có thể dùng mẹo, lấy một ngón tay đè xuống vùng da của bé để làm giãn các mạch máu. Sau khi bỏ tay lên, vùng da đó trắng thì không sao, còn nếu thấy hơi có màu vàng thì cần theo dõi….

- Nếu bé vàng da chỉ ở phần đầu, nhưng là bé sinh non, hoặc vàng da phần đầu, ngực nhưng lại có các triệu chứng nôn trớ, bú khó khăn, bú kém, hay quấy, khóc, ngủ li bì hay có bất cứ những dấu hiệu nghi ngờ khác thì hãy đưa bé đi khám ngay lập tức. Mức độ nặng hơn bé có thể bị co giật, li bì, hôn mê, bỏ bú nhưng thường ít số.  Đây là những biểu hiện sớm cho thấy vàng da đã có thể ảnh hưởng đến não.

Các bà mẹ luôn cần ghi nhớ, giữa ngưỡng vàng da sinh lý đến bệnh lý rất mong manh. Hơn nữa, có những bé dù không có triệu chứng của vàng da, không nôn, vẫn chơi bình thường nhưng chất Bilirubin đã thấm vào não. Vì thế, có điều kiện, tốt nhất cho con tới viện khám để được lấy máu kiểm tra. Nếu bilirubin đến ngưỡng quy định bé sẽ được chiếu đèn điều trị. Được điều trị đúng cách, bé sẽ hết vàng da và không để lại bất cứ di chứng gì cho sức khoẻ của bé sau này.

Theo Dân Trí