Phát hiện sớm chứng tự kỷ

Hằng ngày, tại đơn vị Tâm lý (Bệnh viện Nhi Đồng 1), trung bình 3-5 bé có những dấu hiệu như chậm nói, ít tiếp xúc mắt, thích chơi một mình, hay đánh bạn, có những hành vi lặp đi lặp lại như quay bánh xe, đi nhón chân. Những dấu hiệu này làm cho phụ huynh lo lắng và vượt hàng trăm cây số từ mọi miền đất nước để tìm nơi chẩn đoán và điều trị.

Chứng tự kỷ thường đi kèm với chậm phát triển trí tuệ trong 75% trường hợp. Tần suất mắc chứng tự kỷ hiện nay là 1/110 bé và ở bé trai là 1/70. Bé gái ít mắc chứng tự kỷ hơn, nhưng nếu có, thì sẽ bị nặng hơn bé trai.

Những dấu hiệu báo động

- Bé không bập bẹ lúc 12 tháng tuổi.

- Bé không biết chỉ đồ vật bằng ngón trỏ lúc 12 tháng tuổi.

- Không nói từ đơn lúc 16 tháng.

- Không tự nói cụm từ đôi lúc 24 tháng (hoặc chỉ lặp lại lời nói của người khác).

- Mất ngôn ngữ hoặc kỹ năng xã hội ở bất kỳ tuổi nào.

Trong khoảng từ 16 đến 30 tháng tuổi, phụ huynh có thể dựa vào bảng dấu hiệu dưới đây để phát hiện những dấu hiệu báo động:

- Bé không quan tâm đến những bé cùng tuổi.

- Bé không thích chơi trốn tìm hoặc tìm một đồ vật được che giấu.

- Bé không dùng ngón trỏ để yêu cầu người lớn cho một đồ vật.

- Bé không chơi cách phù hợp (ví dụ không biết đẩy xe tới lui nhưng lật xe lên để quay bánh xe).

- Bé không nhìn vào mắt người khác trong 1-2 giây.

- Bé không đáp lại nụ cười của người thân.

- Bé không đáp ứng khi được gọi tên.

- Bé có những cử chỉ bất thường với đôi bàn tay trước mặt bé.

- Bé nhìn xa xăm hoặc đi lang thang không chủ đích.

Khi phụ huynh thấy bé có vài dấu hiệu trên, nên cho bé đến gặp bác sĩ tâm thần hay chuyên viên tâm lý có kinh nghiệm chẩn đoán chứng tự kỷ.

Phương thế trị liệu

Chưa ai tìm ra nguyên nhân của chứng tự kỷ. Hiện nay, các nhà khoa học đã tìm ra một số yếu tố di truyền với khoảng 20 gene có liên quan đến chứng tự kỷ và cũng thấy vai trò của môi trường với những độc chất như chì, thủy ngân chẳng hạn.

Vì chưa biết nguyên nhân, nên cũng chưa có thuốc chữa rối loạn tự kỷ. Tuy nhiên, nếu bé được phát hiện sớm (trước 3 tuổi) và bé được điều trị bằng phương pháp tâm lý giáo dục qua trò chơi và thay đổi hành vi thì bé có thể phát triển và hòa nhập với xã hội.

BS Phạm Ngọc Thanh (BV Nhi Đồng 1)