Phòng táo bón qua chế độ ăn

Đa số các bé (trên 90%) bị táo bón cơ năng thường liên quan tới chế độ ăn không cân đối, rối loạn tâm lý như sợ và nhịn đi cầu; đau, nứt hậu môn khi đi đại tiện (5% các bé bị táo bón kéo dài mạn tính là do bệnh lý đại trực tràng).
 
Khái niệm táo bón cấp tính và mãn tính

Trường hợp táo bón bắt đầu sớm ngay từ sau khi sinh hoặc muộn hơn và kéo dài trên vài tuần hoặc vài tháng thường được gọi là táo bón mãn tính.

Bé bú mẹ ít khi bị táo bón vì trong sữa mẹ có nhiều loại chất xơ prebiotics kích thích sự phát triển vượt trội của các vi khuẩn có lợi đường ruột giúp chống nhiễm khuẩn và chống táo bón. Ngoài ra, chất xơ còn giúp tăng nhu động ruột (tăng số lần đi ngoài).

Bé ăn sữa bò đơn thuần hoặc sữa công thức thường hay bị táo bón, có phân rắn và thối. Khi đi ngoài, bé phải rặn; 1-2 ngày mới đi một lần.

Từ những hiểu biết về prebiotics ở sữa mẹ, việc bổ sung các prebiotics vào sữa công thức đã được chứng minh giúp bé không bị táo bón. Các prebiotics được bổ sung thường là các đường đơn chuỗi ngắn như Fructoseoligosaccharid (FOS) hoặc galactoseoligosaccharid (GOS).Trong khi GOS có nguồn gốc từ động vật, FOS có thể được được chiết xuất từ hoa quả, rau tươi.

Khi bé bắt đầu ăn dặm, cần cho bé ăn một chế độ ăn đầy đủ cân đối các chất dinh dưỡng, các vitamin và chất xơ. Bé ăn quá nhiều tinh bột, chất đạm, ít rau quả và chất xơ thường là nguyên nhân gây táo bón.

Xử trí khi bé bé bị táo bón

Trước hết cần xem lại chế độ ăn cho bé. Đối với bé còn nhỏ, cần xem xét loại sữa ngoài bé đang dùng (xem loại sữa đó có được bổ sung chất xơ prebiotics hay không). Bé bú mẹ thường ít bị táo bón nên khi bé bị bón, cần xem xét chế độ ăn của mẹ có hợp lý hay không. 

Ở bé lớn hơn, cần xem xét chế độ ăn của bé đã cân đối và có rau quả tươi chưa? Bé cần uống đầy đủ nước hàng ngày; đặc biệt là tạo tập quán đi ngoài đều đặn đúng giờ mỗi ngày. Phản xạ mót đi cầu sẽ bị yếu đi khi bé nhịn đi cầu vì sợ đau, sợ bẩn, lâu dần khi trực tràng ngày càng giãn to không còn nhạy cảm với sự có mặt của phân ở trực tràng. Khi đó sẽ hoàn toàn không còn mót đi ngoài, phân ứ đọng lâu quá to và rặn gây khó; són phân và rách hậu môn càng làm bé táo bón trầm trọng hơn.

Đối với bé sau khi đã kiểm tra những yếu tố trên và khắc phục, nếu bé không đỡ, mẹ nên đưa trẻ đi khám các bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa trẻ em để phát hiện kịp thời những bệnh lý toàn thân và điều trị.

PGS. TS. Nguyễn Gia Khánh Trưởng Khoa Tiêu Hóa BỆNH VIỆN NHI TRUNG ƯƠNG