Động thai

Động thai (dọa sảy thai) thường diễn ra trước 20 tuần tuổi với các hiện tượng như chảy máu âm đạo, đau bụng. Tuy nhiên, hầu hết trường hợp đều có thể phát triển đủ tháng mà không cần điều trị.

Phân biệt động thai và sảy thai

Động thai: Thường có xuất huyết âm đạo và đau bụng, nhưng thai nhi vẫn còn sống và chưa bị đẩy ra khỏi buồng tử cung. Cổ tử cung vẫn đóng kín, hoặc mở nhưng các thành phần của thai chưa bị tụt ra. Nếu bệnh nhân vẫn tiếp tục chảy máu và đau bụng, các thành phần của thai đã đi qua ống cổ tử cung (thập thò âm đạo) thì được coi là sảy thai.

Chắc chắn bị sảy thai: Thai nhi đã chết và đang được đẩy ra. Sảy thai hoàn toàn (toàn bộ thai nhi lẫn nhau thai cùng bị tống ra một lúc, sau đó hết đau quặn bụng, nhưng máu vẫn có thể tiếp tục rỉ ra như kinh nguyệt) và không hoàn toàn (một phần của thai và nhau thai vẫn còn trong tử cung; tuy đã bớt đau quặn bụng nhưng máu âm đạo vẫn chảy liên tục, thậm chí băng huyết).

Thai lưu: Là trường hợp thai nhi đã chết nhưng còn lưu lại trong tử cung chưa bị đẩy ra ngoài. Thời gian lưu có thể lâu hàng tuần, hàng tháng (triệu chứng thai nghén biến mất, có máu đen ra ở âm đạo, không đau bụng). Bác sĩ khám thấy cổ tử cung hơi chắc và hơi to ra, thân tử cung trở nên nhỏ hơn so với tuổi thai và mềm không đều. Siêu âm không có tim thai.

Điều nên làm khi bị động thai

Nếu có dấu hiệu dọa sảy thai, thai phụ cần nghỉ ngơi tại giường. Đồng thời, thai phụ cũng nên đi khám và dùng thuốc theo chỉ dẫn (có thể dùng các thuốc giảm co bóp tử cung, nếu có dấu hiệu nhiễm khuẩn thì dùng kháng sinh).

Thai phụ phải kiêng lao động, giao hợp, ăn uống thức ăn mềm, dễ tiêu, tránh táo bón. Tuy nhiên, việc này cũng không hoàn toàn đảm bảo cho thai phụ tránh được sảy thai.

Nếu thai phụ đã dùng thuốc và nghỉ ngơi nhưng máu ra vẫn tăng hoặc đau bụng tăng thì phải đi bệnh viện siêu âm để xác định thai còn sống hay không, từ đó bác sĩ có quyết định tiếp tục điều trị giữ thai hay bỏ thai.

Đối với thai lưu thì thai phụ không nên chờ để sảy tự nhiên mà cần đi khám để tùy theo tuổi thai và thời gian lưu mà có cách xử trí. Nếu thai nhỏ dưới 3 tháng bác sĩ sẽ chỉ đạo nạo buồng tử cung hoặc dùng phương pháp phá thai nội khoa (thuốc đặt âm đạo, phối hợp dùng thuốc kháng sinh chống nhiễm khuẩn). Nếu thai to hơn, cần làm xét nghiệm máu xem có bị rối loạn đông máu không, nếu có thì phải điều trị rồi mới phá thai.

Bài thuốc đông y chữa động thai

Lương y Phó Hữu Đức (Chủ tịch Hội đông y quận Cầu Giấy, Hà Nội) gợi ý, tùy dấu hiệu động thai mà có các bài thuốc chữa trị phù hợp như sau:

1. Do khí hư, huyết hư gây sảy thai, đẻ non

Triệu chứng: Thai phụ ra máu âm đạo từng giọt; mỏi lưng, sắc mặt xanh nhợt; choáng, mệt mỏi, nói nhỏ, sợ lạnh; miệng nhạt, đầy tức bụng; thai muốn xuống, đi tiểu nhiều; lưỡi nhạt.

Bài thuốc sắc uống: 12g cát sâm (sâm nam); 12g thổ phục linh; 12g hoàng kỳ (tẩm mật) 12g nam mộc hương; 12g bạch truật (nam truật); 8g quy di thực (quy thân); 20 ngải diệp (sao vàng); 16g hoài sơn; 20g tử tô; 4g sa nhân; một cái bẹ buồng cau (sao đen).

Cách đun: Cho 600ml nước sắc còn 200ml để nguội (riêng sa nhân tán bột, khi sắc được thuốc mới cho vào vì sa nhân có tinh dầu bay hơi hết tác dụng).

Chia 2 lần uống. Cách 60 phút uống một lần, chưa khỏi uống tiếp nước thứ 2.

2. Rong kinh do hư thận gây ra hay sảy thai

Triệu chứng: Thai phụ mỏi lưng, yếu, động thai; bụng chướng, hay chóng mặt; tiểu són, tiểu nhiều.

Bài thuốc sắc uống (như bài một) cần tăng 12g ký sinh; 12g tục đoạn; 10g thỏ ty tử; 12g a giao.

Cách dùng: Cho 600ml nước sắc còn 200ml để nguội (riêng sa nhân tán bột, đợi sắc được thuốc mới cho vào vì sa nhân có tinh dầu bay hơi hết tác dụng). Chia 2 lần uống. Cách 60 phút uống một lần, chưa khỏi sắc tiếp nước thứ 2.

3. Động thai do âm hư huyết nhiệt

Triệu chứng: Thai phụ gầy, miệng khô, hai gò má đỏ; lòng tay chân nóng, bụng đau; âm đạo ra máu nhỏ giọt.

Bài thuốc: 12g sinh địa; 8g hoàng cầm; 8g hoàng bá; 12g hoài sơn; 12g bạch thược; 12g tục đoan; 12g cam thảo.

Cách dùng: Cho 600ml nước sắc còn 200ml để nguội. Chia 2 lần uống. Cách 60 phút uống một lần. Nếu chưa khỏi sắc tiếp nước thứ hai.

4. Do khí uất trệ gây động thai

Triệu chứng: Thai phụ hay đau lưng, ra huyết; tinh thần không được thoải mái, hay lo nghĩ, căng thẳng; ợ hơi, ăn kém; nôn đắng, sợ chua.

Bài thuốc sắc uống như bài một, cần thêm 12g đẳng sâm; 8g tô ngạch.

Cách dùng: Cho 600ml nước sắc còn 200ml để nguội, riêng sa nhân tán bột, khi sắc được thuốc mới cho vào vì sa nhân có tinh dầu bay hơi hết tác dụng.

Chia 2 lần uống. Cách 60 phút uống một lần, chưa khỏi sắc tiếp nước thứ 2.

5. Do sang chấn thương

Thai phụ bị ngã (do leo trèo, đi cầu thang); thai phụ mang (vác) nặng gây mỏi lưng, đau lưng, ra máu.

Bài thuốc sắc uống: 12g tục đoan; 16g tăng ký sinh; 16g củ gai; 8g đương quy; 8g đỗ trọng; 8g a giao; 12g hoàng kỳ; 4g cam thảo.

Cách dùng: Cho 600ml nước sắc còn 200ml để nguội uống.

Chia 2 lần. Cách 60 phút uống một lần, chưa khỏi sắc tiếp nước uống lần 2.

Ngăn ngừa động thai

Cách ngăn ngừa duy nhất là thai phụ nên thăm khám thai định kỳ tại cơ sở y tế. Nếu phát hiện bất thường như hở eo tử cung, bác sĩ sẽ có chỉ định khâu vòng cổ tử cung sớm để tránh sảy. Đây là thủ thuật đơn giản, bệnh nhân không phải nằm viện. Trường hợp có thai mà đau bụng lâm râm, có ra huyết dù là chút ít thì thai phụ cũng cần đến khám dù chưa đến hẹn.

Khi mang thai, người mẹ cần có chế độ dinh dưỡng cân đối, uống bổ sung viên sắt để tránh thiếu máu vì đây là nguyên nhân dẫn đến suy dinh dưỡng và gây sảy. Tránh lao động nặng hoặc tiếp xúc với các chất độc hại. Thai phụ nên vệ sinh cá nhân và vệ sinh giao hợp vì nhiễm khuẩn âm đạo, tử cung cũng là nguyên nhân gây sảy thai. 

Ngọc Huê (tổng hợp)