Chữa bệnh tè dầm cho bé

Đái dầm là một rối loạn bài tiết nước tiểu không theo ý muốn xảy ra khi ngủ (có thể bị khi ngủ đêm hoặc ngủ ngày).

Nguyên nhân

- Rối loạn giấc ngủ: Khó thức tỉnh từ giấc ngủ sâu khi bàng quang căng đầy nước tiểu.

- Chậm phát triển hệ thần kinh trung ương làm giảm khả năng kiểm soát nín tiểu của bàng quang khi bé ngủ.

- Yếu tố nội tiết: Không đủ hormone bài niệu ADH (hormone này có tác dụng làm giảm số lượng bài tiết nước tiểu từ thận).

- Nhiễm trùng tiết niệu.

- Dị dạng đường tiết niệu: Bất thường van niệu quản ở bé trai hoặc bất thường niệu đạo ở bé gái. Bàng quang nhỏ hơn bình thường làm giảm khả năng giữ được nước tiểu lâu trong bàng quang.

- Bất thường cột sống.

- Yếu tố tâm lý: Một số bé đái dầm do có lo âu sau sang chấn tâm lý ở nhà hoặc ở trường.

- Do gia đình ít luyện tập cho bé đi tiểu trước khi ngủ .

- Nhiều trường hợp không tìm ra nguyên nhân chính.

Nguyên nhân thực tổn (dị dạng, nhiễm trùng) chỉ chiếm 5% các trường hợp đái dầm, còn lại 95% là do rối loạn chức năng.

Lứa tuổi bé đạt được khả năng kiểm soát bàng quang

Nước tiểu được bài tiết ra từ thận được lưu giữ trong bàng quang. Đối với bé còn nhỏ, việc tiểu tiện diễn ra tự động do sự co cơ thành bàng quang và giãn cơ cổ bàng quang theo chu kỳ thường là 2-3 giờ bé tiểu tiện 1 lần.

Đến khi 2-3 tuổi, bé có thể kiềm chế nín tiểu lâu hơn vào ban ngày. Cùng với sự phát triển theo lứa tuổi, bé dần dần học được là nếu đi tiểu đúng lúc sẽ được mọi người mong đợi và khen ngợi.

Sau khi đã kiểm soát việc tiểu tiện ban ngày, dần dần bé có thể kiểm soát cả lúc ngủ. Tới thời điểm này bộ não của bé sẽ chỉ huy cần phải làm gì do có mối liên hệ giữa não và bàng quang về thông điệp nín tiểu.

Đái dầm có liên quan đến sự chậm trưởng thành chức năng của bàng quang. Bé có khả năng kiểm soát bàng quang ở những độ tuổi khác nhau, nhưng phần lớn bé không bị đái dầm sau 5 tuổi. Việc điều trị các bé đái dầm trước 5 tuổi là chưa cần thiết.

Đánh giá bé đái dầm

Trước hết, bác sĩ sẽ hỏi gia đình về thói quen đi vệ sinh vào ban ngày và ban đêm của bé. Mặc dù phần lớn bé đái dầm đều khỏe mạnh nhưng bé vẫn cần được khám toàn diện, làm xét nghiệm tổng phân tích nước tiểu, một số bé có thể cần siêu âm hoặc chụp X-quang hệ thận tiết niệu.

Bác sĩ có thể hỏi bé và gia đình về những việc xảy ra ở nhà và ở trường. Bác sĩ hỏi về cuộc sống gia đình vì việc điều trị phụ thuộc nhiều vào sự thay đổi tại nhà. Nhiều bé cảm thấy có lỗi và bối rối rụt rè, kém tự tin, kém hòa nhập khi bị mắc chứng đái dầm. Do bé đái dầm nên nhiều gia đình phải thức dậy ban đêm để dọn vệ sinh hoặc gọi bé dậy đi tiểu nên có thể làm gia đình thiếu ngủ. Nếu thiếu ngủ kéo dài sẽ làm cho bé học tập kém tập trung chú ý, gia đình thiếu ổn định hoặc không vui vẻ. Vì vậy bé có thể cần được làm thêm một số trắc nghiệm tâm lý để đánh giá hành vi cảm xúc.

Điều trị

Hầu hết các bé tự khỏi đái dầm. Tuy nhiên cha mẹ và bác sĩ có thể quyết định bé cần phải điều trị. Có hai phương pháp điều trị: điều trị tâm lý và thuốc. Điều trị tâm lý bao gồm trị liệu hành vi nhằm huấn luyện bé không đái dầm và tư vấn tâm lý.

Một số biện pháp trị liệu hành vi có thể áp dụng là:

- Bé hạn chế uống nước vào buổi tối.

- Đi tiểu trước khi đi ngủ.

- Đánh thức bé dậy đi tiểu vào ban đêm với khoảng thời gian lùi dần về sáng. Chú ý là khi bé tỉnh ngủ hẳn mới cho bé đi tiểu.

- Cho bé tự theo dõi đái dầm bằng vẽ tranh: vẽ đám mây mưa khi bị đái dầm, vẽ mặt trời khi không bị đái dầm. Gia đình khen thưởng, động viên kịp thời, phù hợp khi thấy bé có tiến bộ sau mỗi ngày, mỗi tuần...

- Yêu cầu bé tự dọn vệ sinh, thay ga giường, chiếu khi bị đái dầm.

- Tập luyện bàng quang: hướng dẫn bé chủ động nín giữ nước tiểu lâu hơn trong bàng quang, tập đái ngắt quãng.

Tư vấn tâm lý: giải quyết những sang chấn tâm lý nếu có. Giải thích cho gia đình và bé không quá lo về chứng bệnh này vì việc đái dầm không phải do bé cố ý mà chỉ đơn giản là bé không thể kiểm soát được cơ bàng quang khi ngủ. Gia đình luôn động viên bé, chấp nhận bé, không đánh mắng trừng phạt. Tạo cho bé cảm thấy được tôn trọng, được yêu thương sẽ làm cho bé cảm thấy tự tin, giảm lo lắng cũng chính là tác nhân tốt để điều trị đái dầm có hiệu quả.

Thuốc điều trị đái dầm

Nếu bé trên 7 tuổi và điều trị hành vi không có kết quả có thể cho bé uống amitriptilin (là thuốc chống trầm cảm 3 vòng) liều thấp. Tuy nhiên một số bé uống thuốc này có thể bị tác dụng phụ như buồn ngủ, khô miệng, chóng mặt... và chống chỉ định nếu có rối loạn dẫn truyền tim.

Một số gia đình cũng có thể tìm đến những phương pháp điều trị khác nhau để chữa trị đái dầm như uống thuốc nam, châm cứu... nhưng chưa thấy rõ hiệu quả điều trị.

Việc điều trị đái dầm cần có sự kết hợp chặt chẽ giữa bác sĩ, gia đình và bé.

ThS. Quách Thúy Minh (SK & ĐS)