Vì sao trẻ bị viêm phổi trong mùa hè?

Nhiều người nghĩ rằng chỉ trong mùa đông thời tiết lạnh mới là nguy cơ gây viêm phổi ở trẻ em. Nhận thức sai lầm và chủ quan đó của người lớn đã ít chú ý đến biểu hiện bệnh của trẻ, khiến nhiều trường hợp đến viện trong tình trạng nguy kịch. Vậy những yếu tố nào trong mùa hè khiến trẻ bị viêm phổi?

Nguyên nhân gây viêm phổi trong mùa hè

Thói quen trong ăn uống và vệ sinh mùa hè: Do thời tiết nóng nực nên các đồ ăn lạnh được sử dụng nhiều như nước đá, kem, trái cây trong tủ lạnh... Đây là những đồ ăn đặc biệt hấp dẫn với trẻ em, nhất là những trẻ lớn, đã hình thành được thói quen ăn uống. Nếu dùng nhiều và liên tục sẽ gây ra viêm họng, tình trạng này không được điều trị tốt sẽ làm cho viêm đường hô hấp ngày một nặng hơn và cuối cùng sẽ dẫn tới viêm phổi.

Bên cạnh đó thì mùa hè làm cho trẻ ra nhiều mồ hôi hơn, ở trẻ nhỏ nếu không chú ý thì mồ hôi là một nguyên nhân gây nhiễm lạnh, nhất là khi trẻ mặc quần áo không thoáng mát, thấm mồ hôi. Đối với trẻ lớn nếu đang nhiều mồ hôi mà trẻ đi tắm ngay cũng dễ gây ra cảm lạnh và dẫn đến viêm phổi.

Mặt trái của điều hòa nhiệt độ: Nhu cầu dùng điều hòa nhiệt độ trong những ngày hè nóng bức được nhiều gia đình sử dụng đến mức tối đa cả ngày lẫn đêm. Không ai phủ nhận được sự dễ chịu nếu được ở trong phòng có điều hòa nhiệt độ những ngày nắng nóng, nhưng chính sự lạm dụng đó cũng đã dẫn đến những tác hại nghiêm trọng đến sức khỏe trẻ em. Nhiều người thường để chênh lệch nhiệt độ giữa phòng lạnh và ngoài trời khá nhiều (thậm chí 10ºC), nhất là khi nhiệt độ ngoài trời từ 35ºC trở lên, chính điều này làm cho cơ thể trẻ em khó thích nghi. Những trẻ nhỏ ở trong phòng điều hòa quá 4 giờ liên tục thường làm da trẻ khô, họng khô, mặt khác, nếu cho trẻ ra, vào phòng lạnh đột ngột cũng làm trẻ không kịp thích nghi với sự chênh lệch nhiệt độ đó nên làm cho trẻ dễ bị viêm đường hô hấp trên. Nếu không được chăm sóc tốt cũng có thể làm trẻ bị viêm phổi vì biến chứng.

Hậu quả của những kỳ nghỉ: Mùa hè đến gắn liền với những chuyến du lịch biển, trẻ em thường được cha mẹ cho đi cùng. Nhiều giờ đồng hồ ngâm mình trong nước biển làm sảng khoái người lớn nhưng đối với trẻ em, đặc biệt là trẻ dưới 5 tuổi là một nguy cơ lớn với các bệnh đường hô hấp. Hơn nữa đặc điểm nắng, gió trên những bãi biển là điều kiện không mấy thích hợp nếu để trẻ chơi nhiều giờ. Thời gian ăn uống, ngủ nghỉ của trẻ cũng thay đổi trong những ngày nghỉ. Những yếu tố trên khiến nhiều trẻ bị viêm họng, sốt nóng, ho, chảy nước mũi và có thể dẫn đến viêm phổi. Chính vì vậy khi cho trẻ đi nghỉ cùng, các bậc cha mẹ nên chú ý đến những yếu tố bất lợi cho sức khỏe của trẻ.

Thận trọng với những dấu hiệu của bệnh

Viêm phổi ở trẻ có thể do virut hoặc vi khuẩn, như phế cầu khuẩn hay virut cúm, virut hợp bào... Khi các tác nhân mới xâm nhập vào cơ thể, các biểu hiện ban đầu là trẻ có sốt nhẹ hoặc sốt cao liên tục, đau họng, ho húng hắng, chảy nước mắt, mũi, khò khè, ăn kém, bỏ bú, quấy khóc....

Nếu không được phát hiện sớm và hỗ trợ điều trị kịp thời thì bệnh sẽ diễn biến nặng hơn, trẻ sốt cao, li bì, ho tăng lên, có đờm, xuất hiện khó thở, thở nhanh, rút lõm lồng ngực, bỏ bú hoặc bú kém, tím môi, tím đầu chi. Ngoài ra có thể bị tiêu chảy, nôn, đau bụng. Nghe phổi có nhiều ran ẩm nhỏ hạt. Có thể có rối loạn tuần hoàn như sốc, trụy tim mạch... Nếu tình trạng này kéo dài sẽ gây thiếu ôxy não, trẻ sẽ li bì hoặc kích thích, co giật.

Đối với trẻ lớn, các dấu hiệu bệnh dễ kiểm soát hơn vì trẻ biết kể tình trạng sức khỏe cho cha mẹ và thầy thuốc, còn ở trẻ nhỏ dưới 1 tuổi chỉ là quấy khóc, khó chịu nên dễ nhầm lẫn với tình trạng mọc răng, hay sự nhõng nhẽo. Vì thế khi thấy trẻ có những dấu hiệu của viêm họng, ho, sổ mũi, quấy khóc, kém vui chơi phải cần chú ý chăm sóc trẻ tốt hơn, nếu các dấu hiệu bệnh qua một ngày mà không thuyên giảm cần phải đưa trẻ đến ngay các cơ sở y tế, tránh những diễn biến nặng của bệnh.

Chăm sóc và phòng bệnh cho trẻ như thế nào?

Trong trường hợp nhẹ có thể nhỏ mũi bằng dung dịch sát khuẩn (natriclorit 0,9%), súc miệng bằng dung dịch súc họng hoặc nước muối loãng ấm hằng ngày. Có thể dùng một số loại kháng sinh, tốt nhất nên dùng đường uống, dạng sirô. Khi tình trạng bệnh không cải thiện thì nên chuyển lên tuyến trên, không nên tự cho trẻ uống thuốc đặc biệt là các loại thuốc giảm ho, hạ sốt, kháng sinh vì sẽ gây lu mờ triệu chứng của bệnh và rất khó khăn cho chẩn đoán và điều trị.

Nếu trẻ mắc bệnh nặng phải nhanh chóng đưa đến cơ sở y tế, bác sĩ sẽ chỉ định các thuốc kháng sinh đặc hiệu và thuốc kháng virut (cho những trường hợp viêm phổi do virut). Các bác sĩ cần chú ý theo dõi chức năng gan, thận để điều chỉnh liều lượng cho phù hợp. Khi trẻ có biểu hiện suy thở thì có thể đặt ống nội khí quản, hô hấp hỗ trợ. Truyền dịch khi trẻ sốt cao kéo dài, biểu hiện mất nước... Cho trẻ ăn lỏng, dễ tiêu, đủ chất.

Phòng bệnh cho trẻ bằng các biện pháp vệ sinh sạch sẽ, không hút thuốc, đun nấu trong phòng có trẻ nhỏ. Cần loại bỏ những nguyên nhân gây bệnh trong mùa hè đã kể trên. Nhỏ mũi hằng ngày bằng natriclorit 0,9%. Cách ly trẻ bệnh với trẻ khác để tránh lây lan thành dịch. Nên tiêm chủng phòng bệnh đầy đủ các loại vaccin được sử dụng tại Việt Nam. Trẻ nhỏ cần được bú mẹ đầy đủ ít nhất đến 18 tháng.

BS. Nguyễn Văn Dũng (Sức Khỏe & Đời Sống)