Hăm tã ở bé

Dấu hiệu hăm tã không phải lúc nào cũng giống nhau. Tuy nhiên, nếu vùng da quấn tã ở bé bị kích ứng, nổi đỏ thì có thể đó là triệu chứng của hăm. Làn da hăm có biểu hiện mềm, phồng nhẹ khi mẹ chạm tay vào.

Hăm nhẹ là mảng da đỏ xuất hiện ở một vùng nhỏ, hăm nặng hơn là những vệt đỏ lan tới cả bụng và đùi. Cha mẹ cũng không nên quá lo vì hăm tã là dấu hiệu thường gặp ở bé, nhất là trong năm đầu đời.

Cơ chế gây hăm

Hăm có thể do thức ăn hoặc nước tiểu ở bé…

Có những nguyên nhân gây hăm tã như sau:

1. Ẩm ướt. Vùng da quấn tã luôn bị ẩm bởi kem dưỡng, cộng thêm nước tiểu và vi khuẩn từ phân khiến làn da bị kích ứng. Cho dù mẹ có chăm thay tã thì chứng hăm vẫn phát triển do làn da của bé khá nhạy cảm. 

2. Nhạy cảm với hóa chất hoặc do bị kích ứng. Hăm có thể là kết quả khi hai vùng da cọ sát vào nhau (vùng da có nếp gấp), đặc biệt là khi da bị tiếp xúc với hóa mỹ phẩm.

3. Thức ăn mới. Khá nhiều bé bị hăm lần đầu khi bước vào tuổi ăn dặm hoặc khi thử một món mới. Thức ăn mới làm thay đổi tính chất của phân, có thể làm tăng tần suất đi tiêu. Nếu bú mẹ hoàn toàn, làn da của bé cũng có thể phản ứng với thức ăn từ mẹ.

4. Nhiễm khuẩn. Vùng quấn tã thường là vùng da ẩm và nhạy cảm – tạo điều kiện cho vi khuẩn sinh sôi, gây nên chứng hăm.

Ngoài ra, nhóm bé dùng kháng sinh cũng có thể bị hăm, do thuốc làm yếu các loại vi khuẩn có lợi (cùng với việc tiêu diệt vi khuẩn có hại). Kháng sinh cũng góp phần làm gia tăng tiêu chảy, khiến hăm tã nở rộ.

Điều trị

Giữ cho bé luôn sạch sẽ và khô ráo bằng cách thay tã thường xuyên, kể cả vào ban đêm. Vệ sinh kỹ vùng da bị hăm mỗi lần thay tã. Nên quấn tã hơi lỏng tay hoặc dùng tã rộng hơn một chút để không khí tuần hoàn tốt ở vùng da bị quấn tã. Có thể dùng tã vải cho bé thường xuyên hơn.

Mẹ nên để da mông của bé khô ráo hoàn toàn rồi mới đóng bỉm.

Nếu thời tiết ấm áp, có thể cho bé ra ngoài chơi hoặc đặt bé nằm chơi trong phòng sạch, mẹ nên cởi tã cho bé. Không khí trong lành sẽ làm dịu vùng da bị hăm. Có thể cho bé ngủ mà không cần quấn tã, trải một tấm nilon mỏng phía dưới chỗ bé nằm để tránh cho đệm bị bẩn.

Mẹ cũng có thể chọn các loại thuốc chống hăm cho bé.

Dấu hiệu nên đi khám

Phần lớn các trường hợp hăm tã ở bé là bình thường, không cần đi khám. Nếu biết chăm sóc, bé có thể vượt qua khó chịu trong vài ngày mà không cần sự điều trị từ bác sĩ. 

Nên đưa bé đi khám nếu vùng da hăm có dấu hiệu bị nhiễm trùng (bị đau, ra mủ vàng, phồng da nghiêm trọng). Với vùng da hăm bị nhiễm khuẩn, bác sĩ có thể chỉ định cho bé dùng kem bôi chống nấm. Cũng nên đưa bé đi khám nếu bé bị sốt hoặc vùng da hăm ngày càng nặng khi điều trị tại nhà. 

Cách phòng tránh

- Phương pháp tốt nhất tránh hăm là giữ vùng da mông của bé luôn khô ráo; vì thế, mẹ nên thay tã cho bé thường xuyên, ngay khi bé bị ướt hoặc đi tiêu.

- Vệ sinh kỹ vùng kín cho bé mỗi lần thay tã, nên lau rửa nhẹ, tránh chà xát.

- Lưu ý khi dùng phấn rôm: Phấn rôm (phấn thơm, phấn trẻ em) là loại bột màu trắng có nhiều công thức hóa học khác nhau tùy từng nơi sản xuất nhưng thành phần chính là bột talc và một số chất tạo mùi thơm. Bột talc được sử dụng nhiều trong công nghiệp để làm chất phụ gia trong thức ăn chăn nuôi, kẹo cao su, mỹ phẩm và dùng trong một số loại thuốc viên nhưng không gây phản ứng phụ hay ngộ độc. Do bột talc có khả năng hút ẩm nên trước đây hay dùng để bôi, xoa lên các vùng da có nếp gấp như bẹn, nách, mặt... cho bé để tránh bị hăm, ẩm ướt. Phấn rôm cũng thường được một số người sử dụng để bôi xoa lên vùng da hay bị ẩm do mồ hôi như cổ, nách, bẹn... 
 
Tuy nhiên, khả năng thấm hút của phấn rôm rất thấp so với tã, lại có thể gây nên những kích ứng cho da của bé. Người ta thường cho vào phấn rôm một số chất có mùi thơm dễ chịu gây cảm giác dùng phấn rôm thì da thịt trở nên thơm tho, sạch sẽ hơn. Những thành phần khác có trong phấn rôm là muối calci, kẽm, chất béo và dầu thơm. Ngoài ra, người ta có thể dùng bột ngô thay cho bột talc. Tất cả những chất này nếu hít vào đều có thể gây hại cho phổi. Thói quen dùng phấn rôm không đúng có thể gây nguy hiểm khi bé hít phải hoặc do bôi phấn lên những vùng da nhạy cảm. Ngộ độc do hít phấn rôm xảy ra do sử dụng thường xuyên không đúng cách hoặc do bé lấy chơi nghịch và hít phải.

Phấn rôm không tan trong nước và không bị phân hủy bởi vi khuẩn. Do đó, nếu để tích tụ trong phổi sẽ làm tắc nghẽn đường thở ở nhiều mức độ, gây thiếu ôxy. Nguy cơ hít phải phấn rôm chính là thủ phạm khiến phổi của bé bị sưng, viêm. Ngộ độc cấp do hít phải phấn rôm gây ho, khó thở, thở nhanh, hắt hơi, sổ mũi, nôn, tím tái và phù phổi. Biểu hiện lâm sàng thường nặng theo thời gian. Viêm phế quản, viêm tiểu phế quản, xẹp phổi, tràn khí màng phổi và tắc nghẽn tiểu phế quản có thể xảy ra. Hít phải phấn rôm bôi da lâu ngày còn gây “bệnh bụi phổi” do thành phần bột talc tích đọng trong phổi. Trường hợp ngộ độc do phấn rôm có thể gây những di chứng nguy hiểm sau này.

Nếu người sử dụng thấy cần thiết phải sử dụng các sản phẩm bôi xoa ngoài da dạng bột để chống hăm cho bé cần chọn sản phẩm có thương hiệu uy tín, không chứa chất gây hại, còn hạn sử dụng. Trước khi dùng cần thử xem da mình có bị phản ứng với sản phẩm không bằng cách lấy một ít phấn ra tay, sau đó thoa nhẹ nhàng lên da để theo dõi.

Tuyệt đối không thoa phấn rôm lên mặt, mắt, tránh vùng âm hộ của bé gái. Không thoa lên vùng da bị hăm, tổn thương. Tránh bôi phấn cho bé ở nơi có gió. Không cho bé cầm chơi lọ phấn rôm. Cần để lọ phấn rôm ở ngoài tầm tay của bé. Không nên mua các sản phẩm phấn rôm rẻ tiền không rõ nguồn gốc hoặc nhập lậu vì rất nguy hiểm khi sử dụng.

- Cho bé bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu. Bú mẹ giúp bé tránh khỏi viêm nhiễm, hạn chế khả năng phải dùng kháng sinh – yếu tố gia tăng hăm tã.

Ngọc Huê (tổng hợp)