Tắc lệ đạo bẩm sinh

Lệ đạo là hệ thống đường dẫn nước mắt đi từ vùng hố lệ đến khe mũi dưới. Nước mắt vào lệ đạo qua điểm lệ, chảy trong lệ quản (túi lệ, ống lệ mũi và chảy vào vùng mũi họng) qua khe mũi dưới. Tắc lệ đạo bệnh lý thường gặp ở bé sơ sinh (nhất là bé thiếu tháng).

Nguyên nhân

Không có điểm lệ: Bé sẽ luôn bị chảy nước mắt và viêm kết mạc kéo dài.   

Rò túi lệ bẩm sinh: Vùng da gần góc trong của mắt có lỗ rò nhỏ gây chảy nước mắt qua lỗ rò này.

Tắc ống lệ mũi bẩm sinh: Đây là trường hợp thường gặp nhất, xảy ra ở khoảng 5% bé sơ sinh (12-20 ngày tuổi). Bệnh có thể xảy ra ở một hoặc hai bên mắt, thỉnh thoảng gây ra triệu chứng chảy nước mắt sống, nếu bị thường xuyên và kéo dài có thể tạo ra mủ nhầy, viêm kết mạc mắt, sưng túi lệ.

Nguyên nhân của tắc ống lệ mũi bẩm sinh còn do quá trình hình thành lệ đạo trong bào thai chưa hoàn chỉnh nên ở đầu dưới của ống lệ mũi còn lại màng tắc, trong một số trường hợp khác thì lại do biến dạng ống xương của ống lệ mũi.

Dấu hiệu

Bố mẹ thấy mắt bé ướt thường xuyên, mắt đỏ hoặc có dử; nặng hơn có thể thấy vùng góc trong mắt phồng hơn, ấn vào đó có nhầy mủ trào ra ở khóe trong của mắt.

Biến chứng

Quá trình tắc kéo dài (đặc biệt là tắc ở ống lệ mũi), nếu bé không được điều trị có thể gây ra viêm túi lệ mạn tính. Nước mắt bị ứ đọng tại túi lệ có thể gây ra nhiễm trùng tại đường lệ, túi lệ bị viêm, có nhầy mủ. Ấn vào vùng này có nhầy mủ trào ra ở khóe mắt, gây áp-xe tại túi lệ, thậm chí gây dò, thoát mủ ra ngoài da, đau nhức nhiều, vùng góc trong mắt sưng nề, tấy đỏ.

Điều cha mẹ nên làm khi nghi ngờ con bị tắc lệ đạo

Cha mẹ cần day (nắn) vùng túi lệ ở góc trong mắt để tạo nên áp lực làm vỡ chỗ tắc, giúp cho lệ đạo thông tốt. Cũng có thể dùng thêm kháng sinh tra mắt theo chỉ dẫn của bác sĩ chuyên khoa mắt.

Khi bé bị bệnh, cha mẹ không nên quá sốt ruột vì bệnh có thể tự khỏi khi bé lớn dần. Sau 2 tháng tuổi, nếu bé còn chảy nước mắt, cần đưa các cháu đến bệnh viện chuyên khoa mắt để được thông lệ đạo. 

Bé nên được điều trị theo nguyên nhân và độ tuổi

Nếu nguyên nhân do không có điểm lệ do màng ngăn ở điểm lệ thì có thể rạch làm thông lệ đạo. 

Nếu nguyên nhân do rò túi lệ thì điều trị bằng cách phẫu thuật đóng lỗ dò. 

Nếu nguyên nhân do tắc ống lệ mũi bẩm sinh thì tùy theo độ tuổi các bác sĩ sẽ có chỉ định điều trị phù hợp.

Đối với bé dưới 3 tháng tuổi: Việc điều trị chủ yếu là massage túi lệ, lau mí với nước muối sinh lý, nếu như có nhầy mủ thì dùng thêm kháng sinh nhỏ mắt theo chỉ định của bác sĩ.

Đối với bé 3-12 tháng: Điều trị bằng cách bơm rửa lệ đạo, kết hợp kháng sinh tại chỗ và thông lệ đạo. Tuy nhiên, việc thông lệ đạo chỉ được thực hiện sau khi bơm rửa day nắn vùng túi lệ và sử dụng kháng sinh không hiệu quả.

Đối với bé trên một tuổi: Phương pháp bơm thông lệ đạo thường không hiệu quả nên cần cho bé đi khám để đánh giá việc phẫu thuật nối thông túi lệ mũi.

Đối với bé sơ sinh khi phát hiện thấy bé bị chảy nước mắt (hoặc thường thấy đọng nước ở khe mi), cha mẹ nên đưa bé đi khám ngay để các bác sĩ xác định chính xác nguyên nhân chảy nước mắt (loại trừ các nguyên nhân khác như glôcôm bẩm sinh, viêm trong mắt) và có biện pháp điều trị phù hợp.

Ngọc Huê (tổng hợp)