Đề phòng bệnh thủy đậu cho bé

Y học hiện đại đã tìm ra thủ phạm gây thủy đậu là varicella zoster virus (VZV). Thủy đậu lây lan trong cộng đồng rất dễ dàng. Biến chứng phổ biến nhất của bệnh là nhiễm trùng các nốt ban dẫn đến sẹo, ảnh hưởng đến thẩm mỹ, dễ làm bé mất tự tin khi lớn lên.

Những biến chứng nặng khác có thể tác động nghiêm trọng đến đời sống của bé như viêm não, viêm phổi thậm chí có thể tử vong. Phụ nữ mang thai 3 tháng đầu chẳng may bị thủy đậu, bé sinh ra dễ bị dị dạng.

Những bé dễ mắc bệnh

Bệnh thủy đậu (còn gọi là bệnh trái rạ hay phỏng rạ), là bệnh sốt phát ban có bóng nước gây ngứa toàn thân, xảy ra ở mọi lứa tuổi nhưng 90% bệnh nhân là các bé nên được gọi là bệnh ở các bé. 90% những bé sống chung với người bệnh, học tập, sinh hoạt với bé mắc bệnh thủy đậu đều có nguy cơ mắc bệnh. 

Bé sơ sinh, bé chưa tiêm ngừa (hoặc bị bệnh suy giảm miễn dịch) sẽ bị bệnh nặng hơn những bé khác. Sau khi mắc bệnh, bé sẽ có miễn dịch lâu dài, ít có khả năng mắc bệnh lần thứ 2. Tuy nhiên, vẫn gặp các trường hợp tái nhiễm. Mặt khác, bệnh cũng truyền qua nhau thai từ mẹ sang con khi thai phụ bị nhiễm thủy đậu.

Lây lan rất dễ dàng

Bé bị thủy đậu khi nói (ho, hắt hơi, khóc…) khiến các virus phát tán trong không khí. Khi cơ thể hít thở thì virus sinh sôi thành “tập đoàn”. Hoặc khi tiếp xúc với mụn nước của bé đang bệnh cũng có thể bị lây nhiễm.

Thậm chí, bệnh có thể lây khi bé tiếp xúc với dụng cụ học tập, quần áo, đồ chơi của bạn chơi… có chứa virus gây bệnh. Bệnh thủy đậu rất dễ lây, xảy ra nhiều ở những nơi đông đúc như nhà riêng, trường mẫu giáo, trường học...

Đừng nên coi thường bệnh

Thống kê tại BV. Nhi Đồng 1 (TP HCM) cho thấy, bệnh xảy ra tập trung trong tháng 2-6 hàng năm, trong đó nhiều nhất là vào tháng 3.

Một số bé do không được quan tâm chăm sóc kỹ, nên khi bé gãi móng tay vào mụn nước, chúng vỡ ra gây nhiễm trùng. Khi lành bệnh, nơi đây tạo thành những sẹo.

Trường hợp hiếm, xảy ra ở những bé suy dinh dưỡng, đề kháng kém là virus “chẳng thèm” ở ngoài lớp da bên ngoài, mà chạy thẳng vào máu, tàn phá các cơ quan như thận, não, gan… gây tình trạng sốt, bé li bì, quờ quạng tay chân, có thể co giật phải đưa gấp đến bệnh viện vì bé đã bị viêm não do thủy đậu.

Những trường hợp này nếu tích cực hồi sức, chữa trị thì cũng để lại di chứng thần kinh như: điếc, động kinh, trí tuệ chậm phát triển. Nếu bé sốt cao, ho nhiều thì coi chừng bé bị viêm phổi do thủy đậu.

Xử trí

Phụ huynh thường lo lắng bệnh sẽ để lại sẹo vĩnh viễn trên da, làm xấu bé. Tuy vậy, có những chăm sóc tại nhà không đúng như tránh ánh sáng, kiêng gió; điều trị theo lời mách bảo như: bôi phấn rôm, đắp lá cây, chọc vỡ các mụn nước gây biến chứng nhiễm trùng; hoặc tự ý dùng thuốc có chứa corticoids làm nặng thêm tình trạng bệnh.

Bệnh thủy đậu lây lan sớm, độ lây lan cao nên phòng ngừa bằng vắcxin là biện pháp hữu hiệu.

Vắcxin được dùng cho bé chưa mắc bệnh thủy đậu, từ 12 tháng tuổi trở đi.

Liều tiêm phòng chia làm 2 nhóm tuổi:

- Từ 12 tháng đến 12 tuổi tiêm 1 liều. Cũng có thể tiêm thêm 1 liều vắcxin thủy đậu nữa để gia tăng hiệu quả bảo vệ tối đa cho bé, tránh bị mắc thủy đậu mặc dù bé đã được tiêm phòng 1 liều vắcxin trước đó.

- Đối với bé từ 13 tuổi trở đi tiêm 2 liều, khoảng cách giữa 2 lần tiêm là 6 tuần.

Tiêm phòng nên được thực hiện trước khi mùa bệnh xảy ra để tránh nhu cầu tăng cao, gây khan hiếm thuốc. Tiêm sau khi tiếp xúc với người bệnh đôi khi vẫn có thể mắc bệnh, do đã bị nhiễm bệnh mà vắcxin chưa kịp có tác dụng.

Phụ huynh nên đưa bé đến các bệnh viện Sản, Nhi, Trung tâm y tế dự phòng để được tư vấn tiêm ngừa thủy đậu. Nếu có điều kiện, thanh thiếu niên và người lớn cũng nên đi tiêm ngừa để được bảo vệ khỏi bị thủy đậu, tránh lây lan trong cộng đồng khi bùng phát dịch.

BS. Trương Hữu Khanh (Sức khỏe & Đời Sống)