Bổ sung sắt và canxi

Sắt và canxi là hai chất không thể thiếu cho phụ nữ mang thai. Dinh dưỡng hàng ngày có thể không đủ sắt và canxi; bởi thế, nhiều thai phụ được bác sĩ chỉ định bổ sung sắt, canxi.

Lưu ý bổ sung canxi trong thai kỳ

Phụ nữ mang thai được khuyên nên bổ sung canxi qua đường uống. Tuy nhiên, liều lượng thế nào phải do bác sĩ quyết định. Nếu bổ sung dư thừa canxi thì lượng canxi thừa bị đào thải qua nước tiểu có thể gây sỏi tiết niệu hay canxi hóa động mạch.

Với những thai phụ được bác sĩ chỉ định uống bổ sung canxi thì nên lưu ý:

- Khi bổ sung viên nang canxi, tốt nhất uống sau bữa sáng (hoặc bữa trưa) một tiếng đồng hồ (sau bữa sáng là tốt hơn cả). Tránh uống canxi vào buổi tối (đặc biệt không uống trước giờ đi ngủ) vì có thể gây sỏi thận hoặc cản trở giấc ngủ.

- Nếu phải uống với liều lượng nhiều, nên chia thành nhiều bữa nhỏ trong ngày. Bởi vì mỗi lần uống, cơ thể chỉ có khả năng hấp thu khoảng 500mg canxi một lúc.

- Tuyệt đối không được dùng quá liều. Mặc dù canxi rất cần thiết cho phụ nữ mang thai (trong 3 tháng đầu, nhu cầu canxi là 800mg mỗi ngày, 3 tháng giữa là 1000mg và 3 tháng cuối lên tới 1500mg do xương của thai nhi phát triển nên đòi hỏi nhu cầu canxi tăng) nhưng thai phụ không được lạm dụng bổ sung canxi. Như đã nói, thừa canxi làm tăng nguy cơ sỏi thận, cản trở cơ thể hấp thu sắt và kẽm có trong các loại thức ăn khác. Bổ sung quá 2.500mg canxi mỗi ngày được coi là quá liều.

- Thai phụ khỏe mạnh có thể được bác sĩ chỉ định bổ sung canxi với bất kỳ nhãn hiệu nào. Tuy nhiên, với thai phụ bị tiền sản giật, huyết áp cao (cần hạn chế muối natri) thì phải cẩn thận khi bổ sung canxi có chứa muối natri; người mắc tiểu đường thai kỳ thì cần thận trọng với những loại canxi có chứa đường.

- Chọn loại không chứa chì. Có một số nhãn hiệu viên bổ sung canxi có thể chứa hàm lượng nhỏ chì nhưng cũng đủ gây hại cho thai. Vì thế, hãy trao đổi kỹ với bác sĩ về vấn đề này.

- Không bổ sung canxi cùng lúc với những thực phẩm có chứa oxalate như chocolate, trà (cả trà thảo dược), dâu tây, nước ép hoa quả... vì thực phẩm chứa oxalate khi kết hợp với canxi sẽ làm giảm hấp thu canxi.

Lưu ý khi bổ sung sắt

Mẹ bầu không nên uống viên sắt cùng lúc với sữa hoặc canxi vì chúng sẽ làm giảm khả năng hấp thụ sắt cho cơ thể. Tốt nhất, mẹ bầu nên uống sắt trước khoảng một giờ đồng hồ mới nên uống sữa.

Những lưu ý khác về thời điểm uống sắt dành cho thai phụ như sau:

- Mẹ bầu có thể uống viên sắt khoảng 1-2 tiếng đồng hồ sau bữa sáng, bữa trưa hoặc bữa tối. Vi chất sắt sẽ được cơ thể hấp thu tốt nhất khi dạ dày trống rỗng; tuy nhiên, khi mang thai, mẹ bầu không nên đợi đến khi bị đói thì mới uống sắt hoặc canxi. Nó sẽ không tốt cho sức khỏe của mẹ bầu.

- Nếu phải bổ sung đồng thời sắt và canxi, mẹ bầu nên uống cách quãng: Sau bữa sáng, mẹ bầu uống canxi; sau bữa trưa, mẹ bầu nên uống sắt. Hoặc mẹ bầu có thể uống sắt sau bữa sáng; sau đó khoảng 1-2 tiếng đồng hồ, mẹ bầu mới uống tiếp canxi.

- Mẹ bầu nên hạn chế uống sắt hoặc canxi vào trước giờ đi ngủ; bởi vì, chúng có thể gây nóng người khiến mẹ bầu khó ngủ ngon.

Để bổ sung sắt hiệu quả:

- Vitamin C có tác dụng giúp cơ thể hấp thụ chất sắt có trong thực phẩm dễ dàng hơn. Vì vậy, mẹ bầu nên uống nước cam để cơ thể dễ hấp thu sắt.

- Protein có trong động vật cũng khiến cơ thể tăng khả năng hấp thu sắt. Do đó, mẹ bầu nên ăn thịt, cá trong các bữa cơm hàng ngày.

- Trà, cafe, coca và các loại đồ uống có gas có thể cản trở sự hấp thụ sắt trong cơ thể. Vì vậy, mẹ bầu nên hạn chế hoặc kiêng những loại đồ uống này.

- Uống viên sắt có thể gây chứng táo bón khi mang thai. Do đó, mẹ bầu nên tăng cường rau xanh, hoa quả trong chế độ ăn hàng ngày. Nếu chứng táo bón có dấu hiệu trầm trọng, mẹ bầu nên trao đổi với bác sĩ để chọn cách bổ sung sắt hợp lý.

Lưu ý: Bác sĩ sẽ quyết định liều lượng và thời điểm bổ sung viên sắt. Nhiều trường hợp, thai phụ được chỉ định uống viên sắt ngay từ thời kỳ đầu thai nghén. Khi bắt đầu mang thai, nhu cầu sắt trong cơ thể mẹ bầu sẽ tăng gấp đôi (khoảng 30mg/ngày).

- Với những thai phụ có lượng hồng cầu cao thì việc bổ sung sắt có thể được bác sĩ chỉ định vào giai đoạn giữa hoặc cuối thai kỳ.

- Việc bổ sung sắt trong thời kỳ mang thai rất có lợi cho mẹ và bé nhưng điều này không có nghĩa là mẹ bầu càng uống nhiều sắt thì càng tốt. 

+ Nếu cơ thể bị thừa sắt, gan sẽ hoạt động kém hiệu quả.

+ Thừa sắt có thể làm gia tăng tỷ lệ sinh non, sinh bé nhẹ cân.

- Trước và trong quá trình mang thai, mẹ bầu nên tăng cường các loại thực phẩm giàu sắt như thịt gia cầm, thịt bò, thịt lợn; các loại cá, sò, trai; rau xanh như rau cải xoong; các loại hạt như hướng dương, hạt vừng; ngũ cốc, bột lúa mạch…

Ngọc Huê