Dùng thuốc nhỏ mắt cho đúng

Thuốc nhỏ mắt được bán rộng rãi ở các nhà thuốc nhưng ngay cả khi được thầy thuốc chỉ định dùng thì người bệnh cũng cần những hiểu biết tối thiểu để có được tác dụng trị liệu tối đa.

Coi chừng dị ứng tiếp xúc

Trước hết, phải biết là hầu hết các loại thuốc nhỏ mắt có chứa một số chất bảo quản. Cho dù có chứa chất bảo quản cũng không được dùng sau thời hạn sử dụng được ghi rõ trên bao bì (Quy chế hiện hành tại Úc là một khi lọ thuốc nhỏ mắt đã mở ra thì sẽ trở thành phế phẩm sau 28 ngày).

Người sử dụng cần phải nắm rõ khoảng cách thời gian giữa những lần sử dụng thuốc, phương pháp nhỏ thuốc cũng như cách bảo quản thuốc. Cụ thể, mỗi lần chỉ nên nhỏ một giọt vì giọt thứ hai sẽ làm trôi giọt thứ nhất hoặc sẽ làm tăng sự hấp thụ toàn thân và tăng độc tính. Giọt thứ hai thường sẽ nằm lại trên phần da của mí mắt và có thể gây dị ứng tiếp xúc cho người sử dụng. Sử dụng hai giọt cùng một lúc còn làm tăng chi phí điều trị.

Dạng bào chế của thuốc nhỏ mắt và tình trạng bệnh của bệnh nhân sẽ quyết định khoảng cách thời gian giữa hai lần sử dụng thuốc. Trong những trường hợp viêm nhiễm nghiêm trọng, bệnh nhân cần nhỏ thuốc cách mỗi nửa giờ (bao nhiêu lần/ngày phải hỏi thầy thuốc). Ngược lại, khi dùng thuốc nhỏ mắt để điều trị những chứng bệnh tăng nhãn áp thì khoảng cách giữa hai lần nhỏ có thể kéo dài tới 24 giờ.

Phương pháp nhỏ thuốc rất quan trọng. Nếu nhỏ không đúng cách, thuốc có thể chảy ra ngoài thay vì đi vào mắt. Trước tiên là rửa tay thật sạch và tháo kính sát tròng (nếu có).

Khi mở thuốc cần lưu ý không để nắp lọ thẳng xuống bàn vì dễ ô nhiễm mà nên để nằm ngang hoặc cầm trong tay. Trong quá trình nhỏ, tránh chạm đầu lọ vào mắt vì sẽ làm mắt trầy xước cũng như ô nhiễm phần còn lại của lọ thuốc.

Hai cách nhỏ thuốc
 
- Theo cách nhỏ thuốc truyền thống thì lọ thuốc được giữ ngược đầu chỉ trong một tay, giữa ngón cái và ngón trỏ. Tay còn lại dùng mở hai mí mắt tạo thành một túi, đầu ngả về phía sau, mắt ngước lên trần, đưa đầu lọ thuốc gần mí dưới, nhẹ nhàng ấn lọ sao cho chỉ vừa đủ ra một giọt, thuốc sẽ đi ngay vào túi giữa mắt và mí dưới.

- Một phương pháp nhỏ khác cũng được rất nhiều người áp dụng: Giữ lọ thuốc giữa ngón cái và ngón trỏ của bàn tay thuận và dùng ngón áp út chạm vào mí dưới để mở mí dưới ra. Ngả đầu về phía sau, mắt nhìn lên trần và nhỏ. Phương cách này giúp thuốc ít bị nhỏ trượt ra ngoài.

Sau khi vào mắt, giọt thuốc sẽ đi qua tuyến lệ và có thể xuống mũi, họng. Trong một số trường hợp, thuốc có thể gây ra tác động toàn thân một cách rõ rệt. Đặc biệt, một số thuốc nhỏ mắt có chứa các chất chẹn beta (dùng trong điều trị bệnh glaucoma). Sau khi nhỏ thuốc vào mắt, cần phải nhắm mắt lại và dùng hai ngón trỏ đặt vào hai góc trong của mắt (chỗ tiếp giáp với sống mũi), nhấn nhẹ và xoa vào thành sống mũi (chỗ tiếp giáp với 2 khóe trong của 2 mắt) trong 1 hoặc 2 phút nhằm giảm hàm lượng của thuốc có thể đi xuống mũi, họng, nhờ đó hạn chế những tác động toàn thân.

Nếu bệnh nhân cần nhỏ từ hai loại thuốc nhỏ mắt trở lên thì phải chờ ít  nhất là 3 phút trước khi nhỏ loại thuốc tiếp theo. Muốn đeo kính sát tròng thì phải chờ ít nhất 15 phút, từ khi nhỏ giọt cuối cùng.

Lưu ý trong bảo quản
 
Thuốc nhỏ mắt cần phải được cất giữ ở nơi khô mát.
 
Đối với những người dị ứng hoặc phản ứng với các chất bảo quản có trong thuốc thì nên tham khảo ý kiến thầy thuốc để được cho những loại không có chứa chất bảo quản. Hiện có rất nhiều loại thuốc nhỏ mắt được bào chế theo dạng này và chỉ được sử dụng một lần.

Bệnh nhân sử dụng thuốc nhỏ mắt cần kiểm tra nhãn thuốc mỗi khi sử dụng. Đã có rất nhiều tai nạn xảy ra do nhầm lẫn lọ thuốc nhỏ mắt với lọ hồ dán, chất thuộc da... 

DS Nguyễn Bá Huy Cường (Người Lao Động)