Ứng phó khi con bị sốt

Khi bé sốt, bạn cần lau người cho con với nước ấm có nhiệt độ thấp hơn nhiệt độ của bé 2ºC, mỗi 30 phút kiểm tra lại nhiệt độ cho đến khi nhiệt độ của bé bằng 38ºC thì ngưng lau, cho bé mặc quần áo thoáng mát, không ủ ấm bé.

Dùng thuốc hạ sốt. Thuốc hạ sốt an toàn là paracetamol với nguyên tắc sử dụng như sau: không cho bé uống hơn 6 lần/ ngày, không cho bé uống thuốc nhiều hơn 60mg/kg cân nặng một ngày (không cho hơn 15mg/kg cân nặng/mỗi lần), khoảng cách giữa 2 lần cho thuốc ít nhất là 4 giờ.

Nếu sử dụng thuốc bằng cả đường uống và đặt hậu môn, dùng nhiều thuốc có tên khác nhau nhưng đều là paracetamol thì cũng phải tuân thủ nguyên tắc trên. Nếu không, bé có thể bị ngộ độc dẫn đến suy gan, suy thận.

Khi nhiệt độ của bé hạ đến 38ºC thì tiếp tục theo dõi nhiệt độ 3 tiếng / 1 lần và cặp nhiệt lại ngay bất kỳ lúc nào thấy bé sốt.

- Không bắt bé ăn kiêng (trừ những thức ăn bé từng bị dị ứng). Ăn kiêng sẽ làm bé mất sức, giảm khả năng chống lại bệnh khiến bệnh kéo dài hơn, dễ mắc thêm các bệnh khác và suy dinh dưỡng.

- Cho bé bú nhiều hơn.

- Đối với bé đã biết ăn: cho bé ăn đầy đủ ngũ cốc, thịt cá, rau cải, hoa quả, dầu. Thức ăn cần mềm, đa dạng, dễ tiêu hóa, chia thành các bữa ăn nhỏ (tăng số bữa ăn trong ngày).

- Uống nhiều nước vì bé bị sốt thường mất nhiều nước qua đường mồ hôi, hô hấp... Uống ít nước, sốt sẽ khó hạ.

Theo dõi các dấu hiệu đi kèm sốt:

- Những nốt đỏ trên da mà dân gian thường gọi là ban. Đặc biệt nếu những nốt này không biến mất khi căng da thì không phải là ban mà là chấm xuất huyết, thường xuất hiện trong các bệnh nặng hơn các trường hợp phát ban thông thường.

- Bóng nước, đặc biệt là bóng nước ở lòng bàn tay, lòng bàn chân, mông, miệng.

- Chảy máu: răng, mũi, nôn ra máu, tiêu ra máu.

- Vàng da, vàng mắt.

- Nôn nhiều hơn lượng thức ăn uống vào.

- Đi tiêu lỏng nhiều hơn lượng nước uống vào. Đi tiêu ra đờm máu.

- Thở nhanh: đếm nhịp thở của bé trong 1 phút. Gọi là thở nhanh khi: nhịp thở > 60 lần/phút ở bé dưới 2 tháng, nhịp thở ≥ 50 lần/phút ở bé 2–11 tháng. Nhịp thở ≥ 40 lần/phút lên ở bé 2 tháng-5 tuổi. Vì nhịp thở có thể tăng khi bé gắng sức (bú, quấy khóc...) nên cần phải đếm nhịp thở khi bé nằm im, tốt nhất khi bé ngủ.

- Thở có lõm ngực.

- Tiểu ít hơn bình thường.

- Co giật.

- Khó xoay trở hoặc có tư thế bất thường.

Nếu bé có một trong những dấu hiệu trên nên đưa bé đến bác sĩ ngay.

Khai thác các yếu tố lây nhiễm: các chi tiết như trong vòng 1 tháng trước khi bệnh bé có tiếp xúc với người bệnh hoặc súc vật bệnh, có đi qua hoặc sống ở những vùng có dịch bệnh không?

Một số câu hỏi thường gặp

- Có phải cho uống thuốc hạ sốt đúng cách thì nhiệt độ phải trở lại bình thường?

- Tùy theo đáp ứng của mỗi bé mà nhiệt độ cơ thể giảm 1-2ºC sau khi uống thuốc hạ sốt. Nếu nhiệt độ có giảm sau uống thuốc nhưng vẫn cao hơn bình thường nghĩa là vẫn còn sốt. Ngoài ra, mỗi loại thuốc có tác dụng chỉ trong một khoảng thời gian nhất định và thuốc hạ sốt cũng thế. Khi tác dụng của thuốc đã hết mà bệnh vẫn còn tiến triển thì bé sẽ sốt lại. Do đó, điều trị sốt là phải điều trị nguyên nhân gây sốt.

- Có nên dùng rượu hoặc nước đá để lau hạ sốt?

- Không nên vì rượu có thể gây ngộ độc qua da, nước đá có nhiệt độ rất thấp sẽ gây ra 2 hiện tượng: Co mạch làm giảm sự thoát nhiệt hoặc Bé bị run làm tăng sinh nhiệt. Hai hiện tượng này làm cho sốt khó hạ.

Đa số các trường hợp sốt là do bệnh nhiễm. Vì thế, để hạn chế sốt, nên cho bé tiêm hoặc uống ngừa các bệnh nhiễm như: bạch hầu, uốn ván, ho gà, lao, viêm gan siêu vi A-B, sốt bại liệt, sởi, quai bị, rubella, thủy đậu, Hib, não mô cầu, cúm, viêm phổi, tiêu chảy…

 Ths. BS. Nguyễn Thị Ngọc Nga (Sức Khỏe & Đời Sống)