Chăm sóc sức khỏe sau sinh

Lưu ý với sản dịch

Sau sinh sẽ có rất nhiều sản dịch. Đây chính là máu ra sau sổ nhau. Trong một vài tiếng đầu sau sinh, lượng máu ra có thể lên tới 100ml nên sản phụ cần phải đóng bỉm to. Những ngày sau đó, sản phụ chỉ cần dùng băng vệ sinh bình thường và thường xuyên thay, rửa.

Nếu thấy lượng máu ra quá nhiều, quá nhanh (như đái dầm), sản phụ cần báo ngay cho bác sĩ bởi có thể bị băng huyết. Còn trường hợp ít hoặc không có sản dịch, sản phụ cũng cần lưu ý bởi không thoát được dịch, tử cung khó co lại dễ gây nhiễm trùng hậu sản, có người còn nhiễm trùng huyết, phải mổ thắt dạ con.

Để tránh điều này, khi sinh xong, sản phụ chỉ nằm bất động trên giường 8-10 tiếng (24 tiếng với người sinh mổ), sau đó nên đi lại nhẹ nhàng. Tuy nhiên, ban đầu sản phụ cần ngồi dậy từ từ, hít thở sâu, nhắm mắt rồi chậm rãi đưa chân xuống đất trước khi đứng thẳng dậy. Nếu thấy chóng mặt, sản phụ cần nằm xuống để máu lưu thông lên não, tránh hiện tượng choáng ngất, bị ngã. Đặc biệt, sản phụ tránh để bị táo bón bằng cách ăn nhiều rau, hoa quả, uống nước. Trong trường hợp bị trĩ, sản phụ có thể dùng thuốc bôi để đỡ đau.

Bài tập tránh són tiểu sau sinh

Ngoài ra, phụ nữ ngay khi sinh xong có thể tập khít cơ niệu đạo, cơ âm đạo, tránh bị són tiểu sau này bằng cách: Khi hít vào thì co khít cơ âm đạo, từ từ thở ra đồng thời giãn cơ; hoặc tập khi đang đi tiểu bằng cách nhịn lại 1-2 giây rồi thả ra, lặp lại vài lần. Trong trường hợp bị bí tiểu, sản phụ có thể chườm nóng, tắm nước nóng, day ở vùng xương mu, xoa nắn bụng...

Tránh thai và tránh nhiễm khuẩn vùng kín

Khoảng 3-4 tuần hết sản dịch, có người đã có máu trở lại (gọi là kinh non) và cần sử dụng các biện pháp tránh thai ngay. Việc có thai lại sớm rất nguy hiểm nhất là người mổ đẻ có thể gây nứt sẹo mổ, vỡ dạ con… Các mẹ sinh thường nếu phải rạch tầng sinh môn cũng cần chú ý đến vết khâu tầng sinh môn bằng cách rửa sạch, giữ khô, nếu dùng dung dịch vệ sinh nên dùng loại có bọt, có thể dùng máy sấy làm khô.

Trường hợp sau 4 ngày bạn không thấy giảm đau, nhức nhối có thể bạn bị dị ứng chỉ khâu, nên đến bác sĩ để được cắt chỉ sớm hoặc xử lý nếu bị nhiễm trùng. Thường sau một tuần, vết khâu tầng sinh môn sẽ liền hẳn. Tùy cơ thể từng người, chị em có thể tắm gội sau vài ngày sinh nhưng không nên tắm bồn. Nếu mệt, bạn không nên tắm gội cùng một lúc và không đứng cúi lom khom sẽ dễ gây chóng mặt, ngã quỵ.

Chú ý dinh dưỡng và giấc ngủ sau sinh

Sau sinh, đại đa số các mẹ bị mất máu nhiều; vì vậy, sản phụ cần được bồi dưỡng, ăn những thực phẩm giàu dinh dưỡng. Sản phụ không cần phải kiêng khem quá nhưng nên ăn những thức ăn dễ tiêu hóa, tránh các gia vị ảnh hưởng đến sữa, hạn chế đồ lạnh, hải sản lạnh trong 6-8 tuần đầu sau sinh. Theo bác sĩ Nguyễn Bùi Kiều Kinh (Sức Khỏe & Đời Sống) tốt nhất, sản phụ cần ăn đầy đủ các nhóm chất dinh dưỡng gồm: đạm (thịt cá, trứng, sữa); đường (gạo, ngô, khoai, sắn, đậu); béo (các loại dầu thực vật, chất béo trong cá); vitamin và khoáng chất (rau củ quả các loại). Đồng thời sản phụ cũng rất cần đảm bảo giấc ngủ hằng ngày khoảng 8-10 tiếng.

Để có đủ sữa, ngoài việc tích cực cho con bú, các mẹ nên uống đủ 3 lít nước mỗi ngày (bên cạnh nước lọc có thể uống nước nhân trần, sữa đậu nành, nước quả, sữa tươi...). Nếu sản phụ thấy nước tiểu của mình sẫm màu thì cần tăng thêm lượng đồ uống.

Những dấu hiệu nguy hiểm cần đi khám

Theo bác sĩ Nguyễn Phương (Sức Khỏe & Đời Sống), nếu sản phụ thấy có một trong số những triệu chứng sau thì nên đi khám:

- Đau vùng tầng sinh môn (có thể kéo dài 1-2 tháng).

- Bí tiểu hay không kìm giữ được nước tiểu.

- Đau vùng thắt lưng, đau các cơ bụng kéo dài.

- Rối nhiễu xúc cảm và tâm trí sau sinh, thể hiện bằng trạng thái buồn tủi. Biểu hiện này hay gặp ở phụ nữ sinh con đầu lòng, thường hồi phục sau 3 tuần.

- Trầm cảm sau sinh kéo dài hơn.

- Sốt kéo dài sau sinh. Triệu chứng này có thể do nhiễm khuẩn tầng sinh môn và nhất là viêm tử cung, có thể tiến triển thành viêm phần phụ và viêm tiểu khung.

- Sản giật sau sinh: Hiện tượng này không hiếm gặp, có thể xảy ra vài tiếng sau sinh nhưng cũng có khi muộn, nhiều ngày sau sinh. Những dấu hiệu cần cảnh giác là mỏi mệt, nhức đầu, phù hai chi dưới kéo dài; huyết áp cao trên 140/90, tiểu ít dưới 500ml/ngày; protein trong nước tiểu vẫn cao trên 0,5/l. Vì thế sau sinh, sản phụ vẫn cần được theo dõi chặt chẽ.

- Sưng nề, đau ở chi dưới, da lạnh, tím tái: Có thể là biểu hiện của bệnh huyết khối tĩnh mạch sâu ở cẳng chân, thường gặp ở phụ nữ sau sinh do ít vận động.

- Khó thở, đau ngực, tím tái...: Khi có các triệu chứng này, cần nhanh chóng đưa người bệnh đến các cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị kịp thời.

Ngọc Huê (tổng hợp)